Węgry i Serbia wspólnie o historii i integracji europejskiej
Prezydenci Węgier László Sólyom i Serbii Boris Tadić podczas poniedziałkowych (12.10) rozmów w Budapeszcie opowiedzieli się za pełnym wyjaśnieniem dwustronnych sporów historycznych i potwierdzili, że eurointegracja Belgradu leży w interesie całego regionu.
Przywódcy obydwu sąsiednich krajów zgodzili się, że Węgrzy i Serbowie powinni powołać mieszaną komisję historyków, która wyjaśniłaby "białe plamy" we wzajemnych stosunkach. Głównym przedmiotem analizy naukowców byłyby wydarzenia z okresu II wojny światowej, gdy północna prowincja ówczesnego Królestwa Jugosławii Wojwodina znalazła się pod okupacją satelickich wobec hitlerowców wojsk węgierskich. W zamieszkanej przez znaczny odsetek mniejszości węgierskiej Wojwodinie, w latach 1941-45 węgierska administracja popełniła szereg zbrodni przeciwko miejscowej ludności serbskiej, zydowskiej, romskiej i rusińskiej. Najgłośniejszą z nich była maskra w Nowym Sadzie w styczniu 1942 roku. W ciągu trzech dni, żołnierze i policjanci węgierscy utopili w wodach Dunaju lub rozstrzelali ponad 1300 Serbów, Żydów i Romów.
"Dla Serbów i Węgrów fundamentalne znaczenie ma wzajemne pojednanie. Musimy stworzyć takie warunki, aby nastąpiło pełne pogodzenie obydwu narodów, nie w celu zapomnienia dokonanych zbrodni, ale dla ustanowienia prawdy" - powiedział węgierskiemu prezydentowi Boris Tadić.
László Sólyom potwierdził, że dla dobrego rozwoju stosunków pomiędzy Budapestem a Belgradem ważne jest pełne wyjasnienie przez historyków wszelkich problemów przeszłości. "Chodzi nam o wspólne ustalenie faktów, a nie o poszukiwanie winnych" - zauważył węgierski prezydent.
Serbski prezydent zwrócił uwagę, iż władze w Belgradzie podchodzą z ogromną uwagą do zapewnienia dobrych warunków rozwoju dla mniejszości węgierskiej zamieszkującej Wojwodinę. Według najnowszych szacunków, w liczącej nieco ponad 2 mln mieszkańców serbskiej prowincji mieszka 290 tys. Węgrów, a ich język jest jednym z sześciu oficjalnych języków urzędowych. "Dla wszystkich naszych mniejszości etnicznych stwarzamy możliwie najdogodniejsze warunki rozwoju, oświaty, zachowania własnej tożsamości i takich same oczekiwania mamy wobec wszystkich krajów w regionie, w których żyją Serbowie" - podkreślił Tadić dodając, że serbski rząd często wychodzi z nowymi inicjatywami w stosunku do mniejszości narodowych - m. in. umożlwiając ich członkom bezpośrednie wybieranie swoich reprezentantów w tzw. radach narodowych (serb. Nacionalni Savet).
Prezydent Tadić wyraził oczekiwanie, iż Węgry rozważą umożliwienie przedstawicielom serbskiej mniejszości zasiadanie w krajowym parlamencie. Skupiska Serbów na Węgrzech zamieszkują w zwartych obszarach w południowej części kraju oraz w kolonii znajdującej się nieopodal Budapesztu. Według Tadića, serbski poseł miałby zajmować się kwestią polepszenia możliwości nauczania i informowania węgierskich Serbów w ich rodzimym języku.
"Węgrom w Serbii oraz Serbom na Węgrzech powinniśmy stworzyć perspektywy i przyszłość w krajach, w których aktualnie mieszkają" - stwierdził w Budapeszcie serbski prezydent.
Prezydent Węgier potwierdził, że obustronną wolą obydwu sąsiednich krajów jest jak najszybsza integracja Serbii ze strukturami UE. "Włączenie Serbii do unijnej rodziny leży w elementarnym interesie całego naszego regionu. Integracja europejska pozostaje gwarancją, że mniejszości narodowe będą dobrze traktowane i pozostaną tam, gdzie teraz żyją. Wejście Serbii do UE będzie miało także olbrzymie znaczenie gospodarcze" - ocenił Sólyom.
Węgierski prezydent przypomniał, że dla wielu przedsiębiorców z jego kraju Serbia jest jednym z najważniejszych partnerów handlowych, a Węgry z zainteresowaniem oczekują napływu serbskich inwestycji. Boris Tadić przypomniał, że w najbliższym czasie w Serbii powstaną trzy nowe mosty na Dunaju, które znacznie usprawnią komunikację nie tylko pomiędzy Budapesztem a Belgradem, ale również w całej Europie Środkowej. Serbski lider wyraził również nadzieję, iż podczas węgierskiego przewodnictwa w UE, Budapeszt będzie promował potencjał transportowy i komunikacyjny Dunaju, a także wskaże na forum UE konieczność oczyszczenia serbskiego odcinka jednej z najdłuższych europejskich rzek z zanieczyszczeń spowodowanych bombardowaniami Serbii przez NATO w 1999 roku.
László Sólyom zaznaczył jednocześnie, że trafnym posunięciem będzie przyłączenie się Serbii do budowy gazociągu "Nabucco". O chęci przystąpienia Belgradu do jednej z największych europejskich inwestycji gazowych, dzięki którym niebieskie paliwo z regioniu Morza Kaspijskiego popłynie poprzez Turcję, Bułgarię, Rumunię i Węgry do Austrii, miał węgierskiego przywódcę poinformować sam prezydent Boris Tadić.
Goszczący w stolicy Węgier serbski prezydent odbył także spotkania z najważniejszymi politykami tego kraju - premierem Gordonem Bajnaiem, przewodniczącym parlamentu Béla Katoną oraz liderem opozycji Viktorem Orbanem. W programie wizyty znajdą się również spotkania z węgierskimi Serbami.
Podczas dwudniowej wizyty Tadića, serbski minister infrastruktury Milutin Mrkonjić oraz węgierski szef resortu transportu Péter Hónig podpiszą porozumienie o współpracy w ramach inwestycji "Korytarz 10" - wielkiej inwestycji komunikacyjnej, mając połączyć autostradami i liniami kolejowymi austriacki Salzburg z greckimi Salonikami. Znaczna część trasy "Korytarza 10" będzie biegła przez Węgry i Serbię.
Na podstawie: predsednik.rs, rts.rs
Na zdjęciu: prezydenci Serbii i Węgier (z prawej) podczas spotkania w Budapeszcie, 12 października, za: predsednik.rs
Saulius Skvernelis nowym premierem Litwy
