Wulkany hawajskie - zdjęcia
-
dr Zdzisław Preisner, prof. Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy
Archipelag Wysp Hawajskich powstał już około 25 mln lat temu. Płyta Pacyficzna przemieszczająca się w kierunku północno-zachodnim z prędkością 8,6 cm na rok, przesuwa się nad "gorącymi plamami", czyli miejscami, w których gorąca magma przebija wyjątkowo cienką tam skorupę ziemską i wydobywa się na powierzchnię.
{mosimage}
Na zdjęciu: Żółw na czarnych wulkanicznych plażach
{mospagebreak}
Tworzące się stożki wulkaniczne wyrastają coraz wyżej ponad dno oceanu, a po osiągnięciu jego powierzchni stają się wyspami. Najmłodsze wyspy znajdują się po wschodniej stronie archipelagu, najstarsze po zachodniej. Te ostatnie, w związku z obniżaniem się tam płyty, powoli kryją się pod powierzchnią oceanu, przekształcając się w ostatniej fazie istnienia w koralowe atole.
{mosimage}
Na zdjęciu: Wulkan tarczowy Mauna Loa na Big Island (Hawaii)
{mospagebreak}
Dzisiaj już wiadomo, że po wschodniej stronie z oceanicznego dna wyrasta kolejny stożek wulkaniczny, który w przyszłości wyłoni się zapewne na powierzchni w postaci kolejnej hawajskiej wyspy. Wszystko to sprawia, że ten wyjątkowo ciekawy obszar aktywnego wulkanizmu objęto ochroną, tworząc na dwóch wyspach parki narodowe.
{mosimage}
Na fotografii autor na pokrywie lawowej
{mospagebreak}
Na wyspie Hawaii już w 1916 r. utworzono park obejmujący dwa duże stożki wulkaniczne o charakterystycznych dla Hawajów, bardzo łagodnie nachylonych zboczach (stąd ich nazwa wulkany tarczowe) - Mauna Kea o wysokości 4205 m. n.p.m. i Kilauea, o kraterze usytuowanym na zboczu drugiego potężnego masywu wulkanicznego Mauna Loa (4170 m. n.p.m.). W 1969 r. powstał nowy stożek wulkaniczny Mauna Ulu (Rosnąca Góra). Spływające po zboczach potoki płynnej lawy zniszczyły część tras turystycznych, a także przesunęły nieco w głąb oceanu fragment wybrzeża.
{mosimage}
Na zdjęciu widać zasięg zastygłej już lawy, która zalała drogę na Hawaii
{mospagebreak}
Wulkan Mauna Kea, jeżeli zmierzyć jego wysokość od podstawy położonej na głębokości prawie 6000 metrów, może okazać się najwyższą górą na Ziemi o wysokości 10203 m., a więc wyższą od Mt Everest o ponad 1300 m.
{mosimage}
Lawa sznurowa (warkoczowa)
{mospagebreak}
Znaczna część powierzchni wyspy Hawaii pokryta jest lawami typu a'a, przypominającym okruchy skalne, a także drobny żużel i pahoehoe, o czarnej pomarszczonej powierzchni. Lawy płynące tunelami pozostawiły po ich opuszczeniu puste przestrzenie, tworząc śródlawowe jaskinie i groty. Ze stale czynnego od 1983 r. wulkanu Kilauea wypływają potoki lawy, czasem wyrzucanej na wysokość 100 m., niczym rozżarzone fontanny. Płynna lawa przemieszczająca się z prędkością do 30 km/h, stykając się z chłodnymi wodami oceanu, wyzwala potężne kłęby pary, unoszące się nad wybrzeżem.
{mosimage}
Lawa żużlowa, typu a'a
{mospagebreak}
Na położonej na zachód kolejnej wyspie hawajskiej Maui utworzono w 1960 r. drugi park w obszarze wulkanicznym Haleakala, wzniesionym do wysokości 3000 m. n.p.m. Obszar pokryty jest dużą ilością popiołów, pumeksu, bomb wulkanicznych i żużlu. Ostatnia erupcja miała miejsce w 1790 r. Dzisiaj część obszaru porastają osobliwe gatunki roślin, w tym wiele endemitów, np. silver sword (srebrny miecz). Rosną także bambusy, mango, guawy, pandanusy, a wśród nich żyje wiele gatunków barwnie upierzonych ptaków, także gęsi hawajskie i nietoperze.
{mosimage}
Wypływająca lawa do oceanu, w skutek czego powstają kłęby pary
{mospagebreak}
Miejscami pośród bujnej roślinności znajdują się małe stawy połączone kaskadami i wodospadami. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 22 stopnie Celcjusza, na szczytach wulkanów spada do kilku stopni. Godne odwiedzenia jest muzeum poświęcone wcześniejszym erupcjom wulkanicznym.
{mosimage}
Kaldera wulkanu Haleakala na Maui
{mospagebreak}
{mosimage}
Bomba wulkaniczna w kalderze wulkanu Haleakala
Nie taka Białoruś straszna
