Ograniczenia indyjskiej mocarstwowości

• indie
• _azjanews

Indie są jednym z państw, które wymienia się wśród przyszłych mocarstw o znaczeniu światowym. Tymczasem indyjska mocarstwowość napotyka liczne ograniczenia.

Ograniczenia wewnętrzne indyjskiej mocarstwowości
    
Ograniczenia indyjskiej mocarstwowości leżą u podstaw społeczno-gospodarczych, które Indie muszą przezwyciężyć, aby moc dalej się rozwijać. W Indiach nie wykształciła się na odpowiednim poziomie świadomość narodowa. Mimo wprowadzenia nowego podziału administracyjnego oraz konstytucji nadanej w roku 1950, sytuacja nie uległa zmianie. W Indiach nie ma jednego języka urzędowego. W społeczeństwie indyjskim występuje wiele języków i dialektów. Poważny problem stanowią konflikty o podłożu etnicznym (np. konflikt w Dżammu i Kaszmirze) oraz społecznym (konflikt w stanie Bihar o podział kastowo-klasowy)[1]. Zaogniony jest również problem pomiędzy muzułmanami a hindusami. Odzwierciedleniem tego jest konflikt w Ajodhji, gdzie trwa spór o ziemię oraz budynek[2].

Ponadto kolejnym problemem jest system kastowy. Jest on zakorzeniony w tradycji indyjskiej od setek lat. Mimo że ten podział został zniesiony w 1950 r. w zapisie nowo nadanej konstytucji, dalej jest praktykowany przez tysiące osób, co powoduje konflikty społeczne na tle hierarchicznym. Zniesienie kast nie spowodowało zakończenia podziałów społecznych, ale zaczęto rozpatrywać nowy porządek hierarchiczny. Przykładem tego jest wzrastająca rola mało znaczących partii indyjskich, które miały poparcie najniższych warstw społecznych. Jednak to nie przyczyniło się do poprawienia sytuacji ekonomicznej w małych miastach i wsiach, nie poprawiły się warunki materialne tamtejszych społeczności.

Wśród problemów, do których Indie przywiązują zbyt mała wagę jest zachorowalność na wirus HIV[3]. Brak odpowiedniej ilości ośrodków medycznych oraz zbyt mała ilość badań, przyczyniły się do rozprzestrzeniania się HIV. Najbardziej cierpią dzieci zarażone wirusem, gdyż nie maja dostępu do edukacji i są izolowane od swoich rówieśników. Najczęściej rodzice tych dzieci tez są zarażeni wirusem. Domy dziecka nie chcą przyjmować chorych dzieci w obawie przed ryzykiem zarażenia. W ten sposób chorzy są odseparowywani od społeczeństwa i nie mając żadnej pomocy żyją na ulicach i nierzadko podejmują się prac takich jak np. prostytucja.

Na ograniczenia mocarstwowości wpływają także problemy z rozwojem infrastruktury. Chodzi przede wszystkim o drogi, komunikację i sieci energetyczne. Powoduje to obawę inwestorów, gdyż nie mają jak zapewnić przewozu wyprodukowanych towarów do odbiorcy, w kraju gdzie jest mała liczba dróg i autostrad. Stąd bezpośrednie inwestycje zagraniczne utrzymują się na względnie stałym poziomie i mogą wkrótce przeżywać stagnację. Czynnikiem negatywnym indyjskiej gospodarki jest również sposób podejmowania decyzji politycznych w kwestii subsydiów na szczeblach lokalnych, słaba ściągalność podatków oraz nadmiar biurokracji.

Zmianie powinien także ulec system gospodarczy. Reform, które planował przez kolejne kadencje rząd indyjski, w ogóle nie wprowadzono w życie. Zmiany powinny objąć rolnictwo, przedsiębiorstwa państwowe oraz regulacje w kodeksie pracy. Jednak poprzez brak działań hamują rozwój gospodarczy oraz ograniczają znaczenie ekonomiczne Indii na świecie. Istotnym kryterium integracji gospodarki indyjskiej z gospodarką światową jest wskaźnik globalizacji. W 2007 r. Indie uplasowały się na 59. miejscu pośród 72 państw, które podlegały badaniu.

Gospodarce nie sprzyja również korupcja. Indie zajmują 85. miejsce na liście najbardziej skorumpowanych krajów świata (pełna lista liczy 179 pozycji). Korupcja w Indiach jest czymś powszechnym. Według Indusów to sposób wynagrodzenia za przysługę. Łapówki najczęściej dawane są na niższych szczeblach administracji indyjskiej przez osoby szukające pracy lub osoby, które chcą uzyskać awans w firmie. Ponadto inwestorzy mogą przestać zakładać nowe placówki swoich firm w Indiach, ponieważ procedury związane z otwarciem biznesu wymagają zbyt dużej ilości czasu.  Należy dodać, że dodatkowe opłaty podatkowe oraz licencja osiągają najwyższe pułapy cenowe biorąc pod uwagę całą Azję, a nawet kraje europejskie.

Powyższe czynniki przyczyniły się do małego wpływu reform przeprowadzonych na początku lat 90 XX w., zainicjowanych po to , aby zwiększyć tempo rozwoju gospodarczego. Nie przeprowadzono najważniejszych reform w sektorze finansów publicznych takich jak pełna prywatyzacja i restrukturyzacja przedsiębiorstw. Pracownicy bali się, że w związku       z prywatyzacją nastąpią masowe zwolnienia ze stanowisk. Poparły ich związki zawodowe oraz małe partie przez co proces prywatyzacji został bardzo opóźniony. Rząd przeprowadzał reformy tak, aby nie zakłócić interesów grup, mimo to miało to negatywny wpływ na sytuacje gospodarczą kraju.

Ograniczenia regionalne i międzynarodowe indyjskiej mocarstwowości

Zakończenie zimnej wojny zmobilizowało Indie do ponownego wkroczenia na arenę międzynarodową. Jednak jak zauważyli indyjscy badacze ograniczenia międzynarodowe i regionalne niekorzystnie wpływają na aspiracje mocarstwowe Indii oraz uniemożliwiają zaistnienie w międzynarodowych działaniach państw. W przypadku Indii przejawia się to w sferze bezpieczeństwa i gospodarki. Dziedziny takie jak instytucje międzynarodowe, technologia nuklearna i kosmiczna oraz gospodarka światowa były izolowane, przez co Indie nie mogły się zintegrować z nowymi trendami międzynarodowymi.

Kierując się zasadami zamieszczonymi w eposie Mahabharata, Indusi wierzą, że fundamentem ładu i bezpieczeństwa są uniwersalne zasady oraz normy moralne. Dla zachowania i kontroli porządku powinien działać system, który będzie miał prawo wydawać osądy oraz karać. Według Hindusów te normy powinny przyjąć inne państwa, aby w ten sposób przyczynić się do stabilizacji sytuacji międzynarodowej i ukształtowaniu nowych zasad na wzór systemu moralnego Indii. Aby to osiągnąć konieczny jest taki kształt Rady Bezpieczeństwa, gdzie Indie będą posiadały status członka oraz odpowiednią pozycję oraz rewizja Karty Narodów Zjednoczonych.

Polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych po zimnej wojnie próbowała ograniczyć aspiracje mocarstwowe Indii poprzez przedłużenie Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej oraz Układu o całkowitym zakazie prób jądrowych. Indie złamały układy przeprowadzając test broni jądrowej w dniach 11-13 maja 1998 r.  Po tym wydarzeniu USA wstrzymały współprace wojskową z Indiami oraz nałożyły na nie sankcje gospodarcze. Należy także przytoczyć projekt Księgi wytycznych planowania obronnego USA z 1992 roku, w której stany Zjednoczone przeciwstawiają się aspiracjom mocarstwowym Indii i hegemonii na terytorium Azji Południowej i Oceanii. Przykładem realizacji tej polityki jest nałożenie sankcji na Indyjską Komisję Badań Kosmicznych. Miały one trwać dwa lata i uniemożliwiały eksport amerykańskiej technologii do Indii. Sankcje technologiczne i rakietowe narzucały także inne państwa od 1974 r., kiedy to Indie zaczęły oficjalne eksperymenty z bronią jądrową.

Państwa zachodnie, aby zapewnić sobie odpowiednią dominację na świecie    posługują się  organizacjami międzynarodowymi, które maja największy wpływ na stosunki gospodarcze, ekonomiczne oraz na bezpieczeństwo międzynarodowe, a są to Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy  i Rada Bezpieczeństwa ONZ. Największy wpływ na te organizacje wywierają Stany Zjednoczone. Powodem tego są wkłady USA do budżetu organizacji oraz pozycja USA na arenie międzynarodowej. Dzięki tym wpływom Międzynarodowy Fundusz Walutowy zagroził Indiom, że cofnie im pożyczki, jeżeli nadal będą powiększały swój budżet wojskowy[4].

Według opinii badaczy indyjskich USA i Chiny dążą do zmniejszania wpływów  Indii w rejonie Azji Południowej. Stosunki dwustronne pomiędzy USA a Chinami miały doprowadzić do zahamowania aspiracji mocarstwowych i globalnych Indii. Indie stanęły w trudnej sytuacji w 2001 roku, kiedy to 11 września dokonano zamachów terrorystycznych na World Trade Center, ponieważ wtedy zacieśnieniu uległy stosunki amerykańsko-chińskie. Waszyngton liczył, że Chiny poprą walkę z terroryzmem i plan zniszczenia broni masowego rażenia[5]. Indie obawiały się, że nowo powstały „sojusz” może chcieć uzyskać znaczące wpływy w Azji Południowej.

Na ograniczenia mocarstwowości wpływają także uwarunkowania regionalne. Konflikt o Kaszmir oraz czynnik chiński i pakistański utrudniają uzyskanie zaufania międzynarodowego oraz wpływają niekorzystnie na pozycję Indii na świecie[6]. Sprawa Kaszmiru trwa ponad 50 lat. Kaszmir to prowincja, w której skład wchodzi pięć regionów: Ladakh, Baltistan, Dżammu, Gilgit oraz Dolina Kaszmirska. Regiony te są zróżnicowane zarówno pod względem etnicznym jak i religijnym. Dominują dwie wielkie religie: buddyzm i islam. Indie chcą włączenia terenu Kaszmiru do ich państwa, zaś Pakistańczycy chcą to terytorium dla siebie twierdząc, że religią dominująca (ok. 90%) w Kaszmirze jest islam i trzeba zapewnić ludności wolność wyznania. Indusi zaś odpierają te argumenty. Jawarharlal Nehru pisał: „(...) zaczęto budować meczety. Nowa wiara nie napotkała przeszkód ani ze strony państwa, ani ze strony ludu. Nie było żadnych konfliktów religijnych. Stara tradycja nakazywała Indiom tolerancję w stosunku do wszystkich wierzeń religijnych i wszelkich form kultu”[7]. Zaangażowanie obu stron, zmiana intensywności działań zbrojnych oraz udział innych podmiotów międzynarodowych sprawia, że trudno rozstrzygnąć spór[8].

Nierozstrzygnięty spór o Kaszmir jest przeszkodą w rozwinięciu dialogu politycznego między Stanami Zjednoczonymi a Indiami[9]. USA dodatkowo uważa, że Kaszmir to jeden z najniebezpieczniejszych regionów na świecie mimo, że został podzielony linią kontrolną oddzielająca część pakistańską od indyjskiej. Jednak łatwo przewidzieć, że na tej granicy będzie dochodziło do kolejnych kryzysów i ataków zbrojnych.  Oprócz tego New Delhi jest przekonane, że powodem wytyczenia granicy kaszmirskiej jest sprzeciw państw zachodnich  do uzyskania przez Indie  statusu mocarstwa oraz odłącznie kontaktów z Azja Centralną.

Warto również zauważyć, że konflikt indyjsko-pakistański spowodował wyścig zbrojeń pomiędzy obydwoma państwami. Broń nuklearna spełnia funkcję czynnika odstraszającego  we wzajemnych stosunkach i jest jednocześnie kartą przetargową o uzyskanie wpływów na terenie Kaszmiru. Pakistan eksperymentuje z bronią jądrową oraz inwestuje w zbrojenia w celu dorównania potencjałowi wojskowemu Indii.

Stosunki dwustronne miedzy Indiami a Chinami też nie przedstawiają się  w dobrym świetle. Pogorszenie wzajemnych relacji nastąpiło po ucieczce Dalajlamy do Indii, po nieudanym powstaniu w Tybecie w marcu 1959 roku. W Indiach Dalajlama utworzył tybetański rząd na uchodźctwie oraz uzyskał azyl od rządu indyjskiego. Chiny odebrały to wydarzenie jako ingerowanie w wewnętrzna politykę państwa[10]. W latach 1959-1962 rozegrał się spór graniczny o ważność granic kolonialnych, gdzie Indie odniosły porażkę. Kolejny etap stosunków cechowała strategia geopolityczna między ZSRR a Chinami. W tym czasie ZSRR zawarł przyjazne stosunki z Indiami, a Chiny z Pakistanem. Obecnie politykę Indii wobec Chin  charakteryzuje tzw. syndrom „ofiary miotacza”[11]. Indie po wieloletnich negatywnych stosunkach z Pekinem, nie chcą prowadzić wobec nich aktywnej polityki opartej na zdecydowanych i szybkich działaniach, obawiając się kolejnych problemów bądź zagrożeń.

W Azji Południowej nie ma zapewnionego stabilnego przywództwa w regionie. Nie ma też organizacji bezpieczeństwa, które zapanowałby nad niestabilna sytuacją. Te czynniki ograniczają działanie Indii w wymiarze globalnym. Indie bowiem skupiają się na państwach sąsiadujących. Poświęcają cały swój potencjał gospodarczy i militarny, aby rozwiązywać problemy i konflikty w regionie. Pomimo tego w Azji Południowej wybuchają tradycyjne konflikty o podłożu terytorialnym, ale też i nowe, mające związek z eksperymentowaniem z bronią masowego rażenia oraz próbami nuklearnymi. Terroryzm również wpływa na postrzeganie przez mocarstwa zachodnie obszaru Azji Południowej jako bardzo niestabilnego w globalnym systemie stosunków międzynarodowych[12].

Najważniejszym ograniczeniem dla Indii były i będą Chiny, które wdrażają swoją politykę w regionie Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz ściśle współpracują z Pakistanem. Przejawem tego jest wsparcie militarne i polityczne dla Islamabadu oraz pomoc w modernizacji armii[13]. Celem tych działań jest osłabienie pozycji Indii, które musiałby zajmować się sprawą Kaszmiru oraz obserwować postęp modernizacji armii pakistańskiej, zamiast zająć się umacnianiem swoich wpływów Azji Południowej.


[1] J. Zajączkowski, Indie w stosunkach międzynarodowych”, Warszawa 2008, s. 136.
[2] Więcej na www.polska-azja.pl/2009/04/19/konflikt-w-ajadhji-muzulmanie-w-indiach/
[3] J. Zajączkowski, op. cit., s. 137.
[4] Ibidem, s. 130.
[5] http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,USA,stosunki_dwustronne,Chiny
[6] J. Zajączkowski, op. cit., s. 137.
[7] J. Nehru, Odkrycie Indii, Warszawa 1957, s. 226.
[8] J. Czaputowicz, Bezpieczeństwo międzynarodowe po zakończeniu „zimnej wojny”, Warszawa 2005, s. 124.
[9] J. Zajączkowski, op. cit., s. 133.
[10] http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Chiny,stosunki_dwustronne,Indie
[11] J. Zajączkowski, op. cit., s. 137.
[12] Ibidem, s. 134.
[13] J. Zajączkowski, op. cit., s. 136.