Porozumienie Polski i Rosji o zapobieganiu skutkom klęsk żywiołowych

• katastrofa
• polska
• rosja
• umowa
• współpraca

W związku z tragicznymi pożarami w Rosji, premier Donald Tusk przesłał Władimirowi Putinowi kondolencje oraz zadeklarował gotowość Polski do udzielenia pomocy. Kwestie współpracy w takich wypadkach reguluje umowa z 1993 roku.

Pełna nazwa tego dokumentu, sporządzonego w Warszawie w dniu 25 sierpnia 1993 roku brzmi: Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Rządem Federacji Rosyjskiej o współpracy w dziedzinie zapobiegania awariom przemysłowym, klęskom żywiołowym i likwidacji ich skutków. Podstawą zawarcia umowy był Traktat pomiędzy oboma krajami dotyczący przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy zawarty rok wcześniej (22 maja 1992). Uwzględniono także postanowienia konwencji zawartej w 1992 roku w Helsinkach, która dotyczy skutków transgranicznych awarii przemysłowych, oraz działalność ONZ i innych organizacji zajmujących się podobną problematyką.

Preambuła umowy wskazuje na przyczyny jej podpisania – podstawowym motywem zawarcia porozumienia była świadomość zagrożeń, jakie stwarzają klęski żywiołowe i awarie przemysłowe dla obu krajów, a także podkreślenie znaczenia współpracy międzypaństwowej dla zwiększenia poziomu bezpieczeństwa. Dotyczy zwłaszcza wobec sytuacji, które przekraczają możliwości samodzielnej likwidacji skutków kryzysu przez jedno państwo oraz zagrożeń dotyczących powiązanych ze sobą systemów ekologicznych obu krajów.
Postanowienia umowy zakładają możliw

ość udzielania pomocy z udziałem grup specjalistów (także wojskowych), wyposażonych w odpowiedni sprzęt oraz z wykorzystaniem wyposażenia (materiałów, środków technicznych, itd.) oraz środków materialnych, bezpłatnie dystrybuowanych wśród ludności poszkodowanej. Zakres współpracy obejmuje trzy elementy: podejmowanie działań mających na celu zwiększenie zdolności zapobiegania klęskom żywiołowym i likwidacji ich skutków, tworzenie mechanizmów wymiany informacji (zarówno o występujących klęskach jak i pojawiających się potrzebach z tym związanych),  oraz udzielanie wzajemnej pomocy w likwidacji skutków klęsk żywiołowych i katastrof.

Artykuł trzeci wymienia formy współpracy w ramach umowy. Są to:
- wymiana specjalistów i naukowców,
- wymiana informacji i technologii,
- organizowanie konferencji, seminariów, itp.,
- wspólne planowanie i realizacja projektów badawczych,
- wspólne przygotowywanie publikacji,
- zapewnienie wymiany informacji pomiędzy odpowiednimi organami obu państw,
- wspólne działania na rzecz likwidacji skutków awarii i klęsk żywiołowych,
- wszelką inną uzgodnioną przez obie strony aktywność mającą na celu likwidację skutków klęsk żywiołowych,

Organem kompetentnym do realizacji współpracy ze strony polskiej jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, natomiast ze strony rosyjskiej – Państwowy Komitet FR ds. Obrony Cywilnej, Sytuacji Wyjątkowych i Likwidacji Skutków Klęsk Żywiołowych. Do zadań odpowiednich organów należy organizacja i koordynowanie realizacji umowy. Pomocy w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej lub awarii z którą jedno z państw nie może poradzić sobie własnymi siłami udziela się na podstawie prośby takiego państwa. Działania pomocowe polegają zwykle na wysłaniu w miejsce wystąpienia klęski lub awarii odpowiednio przygotowanych i wyposażonych grup ratowników, które w założeniu powinny mieć możliwość autonomicznego działania przez przynajmniej 72 godziny od momentu przybycia na miejsce.

Co ważne, zapisy umowy określają (w art. 11) ograniczenie formalności związanych z przekraczaniem granicy państwowej do niezbędnego minimum, a wyposażenie i środki materialne są zwolnione od opłat celnych i tym podobnych obostrzeń. Jest to szczególnie ważne wobec faktu, iż w przypadku większości akcji ratunkowych jedną z najważniejszych kwestii jest podjęcie działań możliwie w jak najkrótszym terminie od momentu zdarzenia. Kwestie dotyczące koszty związanych ze zużyciem lub zniszczeniem użytego na terytorium państwa będącego stroną zwracającą się o pomoc wyposażenia są regulowane odrębnymi porozumieniami. Na mocy art. 15 państwa – strony umowy rezygnują z roszczeń związanych z rekompensatą szkód związanych ze śmiercią lub uszkodzeniem ciała w związku z realizacją zadań związanych ze stosowaniem omawianej umowy. Ewentualne szkody wyrządzone osobom trzecim rekompensuje państwo zwracające się o pomoc.

Postanowienia polsko – rosyjskiego porozumienia znalazły swoje zastosowanie m.in. w czasie powodzi w Polsce w maju bieżącego roku. Był to pierwszy przypadek wprowadzenia w życie postanowień umowy. Do naszego kraju trafił sprzęt, o przysłanie którego prosiła strona polska, a więc 18 pomp o dużej wydajności, 34 łodzie i 5 mobilnych elektrowni. Ładunek ten, o łącznej wadze 14 ton, został przewieziony do Polski na pokładzie rosyjskiego samolotu transportowego Ił-76. Na mocy podobnych umów do Polski trafiło także wyposażenie i personel m.in. z Niemiec, Francji, Danii, Czech, Ukrainy i krajów bałtyckich.

 Trwające od kilkunastu dni pożary lasów w Rosji to jedna z najpoważniejszych sytuacji kryzysowych w Rosji w ciągu ostatnich lat – walka z ogniem toczy się w 21 z 83 regionów Federacji Rosyjskiej. Jak dotąd zginęło 48 osób, blisko pół tysiąca zostało rannych, zniszczeniu uległo także kilka tysięcy domów. Od początku lata, w całej Rosji, ogień strawił ponad 660 tysięcy hektarów lasów. W walkę z pożarami jest zaangażowanych ok. 170 tysięcy ludzi – głównie strażaków, ale także żołnierzy i ochotników, a także tysiące wozów strażackich, samolotów i śmigłowców. Zagrożone są m.in. ośrodek nuklearny w Sarowie oraz elektrownia atomowa w Woroneżu. Prognozy pogody zapowiadają dalsze upały, które znacząco utrudniają akcję ratunkową.

Na podstawie: ock.gov.pl, mswia.gov.pl, wp.pl, newsru.com,

Dariusz Materniak