Marcin Kędzierski: Słowenia w strefie euro

• droga słowenii do euro
• euro
• kiedy euro
• stosunki gospodarcze
• strefa euro
• ugw
• unia gospodarczo-walutowa
• wspólna waluta
• _pe24
• _short_ue_euro

Z dniem 1 stycznia 2007 roku Słowenia wejdzie do tzw. strefy euro, jako trzynasty kraj Unii Europejskiej i jako osiemnasty w Europie (poza Unią Europejską euro znajduje się w obiegu Watykanu, San Marino, Monako, Andory i Czarnogóry). Słowenia, która stała się członkiem UE 1 maja 2004 roku, wraz z pozostałymi dziewięcioma krajami na mocy Traktatu Akcesyjnego zdecydowała się przystąpić do Unii Gospodarczo-Walutowej i przyjąć euro jako walutę krajową, tym samym zastępując dotychczasową, słoweńskiego tolara. Warunki członkostwa w UGW, a tym samym w strefie euro, zostały ustalone w 1992 roku w Maastricht i weszły w życie wraz z Traktatem o Unii Europejskiej z dniem 1 listopada 1993 roku. Warunki te, nazwane kryteriami konwergencji lub nominalną konwergencją, znalazły swój wyraz z art. 121 TUE (pierwotnie art. 109j). Artykuł (wraz z protokołem) precyzuje cztery kryteria:

• wysoki stopień stabilności cen, co oznacza inflację nie wyższą niż o 1,5 punktu procentowego od średniej z trzech krajów UE o najniższej inflacji;
• stabilność finansów publicznych, co oznacza nie większy od 3 proc. PKB deficyt sektora publicznego (deficyt budżetowy) lub stały, znaczący spadek deficytu, zbliżający go do wartości kryterium) oraz nie większy od 60 proc. PKB poziom długu publicznego (lub zadowalający, poważny spadek relacji długu do PKB, zbliżający go do wartości kryterium); 
• stabilność kursu walutowego, co oznacza przestrzeganie co najmniej przez dwa poprzedzające lata przedziału wahań kursowych dozwolonych przez Mechanizm Kursów Walutowych (ERM II); obecne dozwolone wahania kursu wynoszą +/- 15 proc.;
• trwałość osiągniętej konwergencji, potwierdzoną zbieżnością długoterminowych stóp procentowych (długoterminowe stopy procentowe nie więcej niż o 2 punkty procentowe wyższe od odnotowanych w trzech krajach UE o najniższej inflacji.

Wraz z wprowadzeniem euro w formie gotówkowej Bank Centralny Słowenii (Banka Slovenije) zdecydował się wprowadzić istotne zmiany w odniesieniu do: zastąpienia ECU przez euro, uznania nieodwołalnych kursów wymiany w stosunku do euro, zasady wymiany między walutami narodowymi państw członkowskich a euro, uznania ciągłości umów i wprowadzenia zakazu pobierania przez banki opłat za wymianę walut narodowych państw UGW na euro. Choć w Słowenii w 2001 roku nie istniał żaden akt prawny zabraniający pobierania prowizji za wymianę walut narodowych na euro, Bank Słowenii wydał w 1998 roku zalecenie dot. odpowiednich kursów wymiany. W słoweńskim prawodawstwie rozporządzeniom Rady UE nr 1103/97 i 974/98 (dot. UGW i euro) odpowiadają:

• Ustawa o Banku Słowenii
• Ustawa o jednostce monetarnej Republiki Słowenii
• Ustawa o monetach pamiątkowych.

Organem odpowiedzialnym za wdrożenie wspólnej waluty jest Bank Słowenii, który został utworzony na mocy ustawy w czerwcu 1991 roku (znowelizowanej w czerwcu 2002). Jego kapitał założycielski wynosi 2 mld tolarów – SIT (ok. 8,3 mln euro). Od 1 maja 2004 Banka Slovenije wszedł w skład systemu Europejskich Banków Centralnych, a jego udział w kapitale EBC wynosi 0,3345 proc., co odpowiada ponad 18,6 mln euro.

Wobec pozytywnych wyników gospodarki, władze Słowenii postanowiły przystąpić jak najszybciej do strefy euro, widząc w tym szanse na dalszy, szybki rozwój swojej gospodarki. Już 13 maja 2004 roku rząd Słowenii i Bank Słowenii przyjęły program konwergencyjny. Na jego podstawie 28 czerwca 2004 roku Słowenia, wraz z Litwą i Estonią, weszła do systemu ERM II, ustalając kurs centralny na 239,640 tolara za euro. W ciągu dwóch lat od wejścia do mechanizmu kursowego, największe odchylenia tolara wynosiło zaledwie 0,17 proc., przy dopuszczalnym 2,25 proc., co jest dowodem dobrego przygotowania do przyjęcia wspólnej waluty.

{mospagebreak} 

Wraz z początkiem 2006 roku zapoczątkowano stosowanie podwójnego informacyjnego oznaczania cen w tolarach i euro (wymóg podwójnego oznaczania cen obowiązywać będzie do 30 czerwca 2007 roku). Podjęcie takiego środka umożliwiło Słoweńcom zapoznanie się z nową walutą. Wynikiem tego jest duże społeczne poparcie dla wprowadzenia euro (w przeciwieństwie do innych krajów „25”). Wg badań EOS Gallup Europe 64 proc. obywateli popiera zamianę tolara na euro, a 58 proc. uważa, że zmiana ta będzie miała korzystne skutki dla kraju.

W czerwcu 2006 roku Parlament Europejski pozytywnie zaopiniował wniosek o przyjęcie Słowenii do strefy euro, a politycznej zgody na tę zamianę udzieliła 16 czerwca Rada Europejska. Niecały miesiąc później, 11 lipca, Rada UE na wniosek Komisji udzieliła ostatecznej zgody, ustalając datę wejścia Słowenii do strefy euro na 1 stycznia 2007 roku. Decyzja ta została podjęta na podstawie spełnienia przez Słowenii kryteriów konwergencji:

Wspólna waluta zostanie wprowadzona na tzw. zasadzie Big Bangu – oznacza to jednoczesne wprowadzenie księgowego pieniądza i gotówki po krótkim okresie podwójnego obiegu gotówkowego. Będzie to przebiegało od 1 do 14 stycznia 2007 roku, kiedy mieszkańcy Słowenii będą mogli płacić za towary i usługi tolarami oraz euro, natomiast zwrot gotówki będzie dokonywany wyłącznie w euro. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez władze słoweńskie, gotówkę będzie można wymieniać w:
• bankach handlowych i kasach oszczędnościowych, w których bezpłatna wymiana gotówki będzie dokonywana od 1 stycznia 2007 r. do 1 marca 2007 r., a następnie będzie możliwa wymiana z prowizją;
• Banku Słowenii, który po 1 marca 2007 r. będzie bezpłatnie wymieniał banknoty tolarowe bez ograniczeń czasowych, a monety tolarowe do 31 grudnia 2016 r.;
• mieszkańcy Słowenii będą mogli uzyskiwać eurogotówkę także w bankomatach, które od 1 stycznia 2007 r . będą wypłacały tylko eurobanknoty po 10 i 20 euro. Bankomaty prawdopodobnie nie będą działały 31 grudnia 2006 r. od godziny 21 do 1 stycznia 2007 r. po północy.
Bank Słowenii określił także reguły, które będą obowiązywały w ramach takich usług jak prowadzenie rachunków bankowych, dokonywanie przelewów oraz wypłacanie emerytur:
• na wszystkich rachunkach bankowych stany w dniu 1 stycznia 2007 r. zostaną automatycznie przetworzone z tolarów na euro według ostatecznego kursu (239,640 SIT/EUR); przeliczenie będzie dokonywane bezpłatnie, a wszystkie kwoty zostaną przy tej okazji zaokrąglone do dwóch miejsc po przecinku;
• płatności za pośrednictwem bankowości internetowej będą dokonywane do 29 grudnia 2006 r. do godziny ogłoszonej przez banki w tolarach, a następnie w euro;
• w przelewach wystawionych przed 1 stycznia 2007 r. w tolarach, które będą płacone po 1 stycznia 2007 r., będzie obowiązywała zasada, że przy dokonywaniu płatności lub składaniu przelewu, to dłużnik będzie odpowiadał za prawidłowość przeliczenia kwot;
• emerytury za grudzień zamiast 29 grudnia będą wypłacane 22 grudnia 2006 r., i to w tolarach.
Szacuje się, że wprowadzenie euro będzie stanowiło bodziec wzrostowy dla gospodarki słoweńskiej zarówno w skali mikro, jak i makro. Wg analityków Giełdy Papierów Wartościowych w Lublanie firmy, mimo poniesionych kosztów związanych z dostosowaniem systemów informatycznych, zyskają znacznie więcej ze względu na niższe koszty transakcyjne. Co więcej, analitycy prognozują wzrost ratingu międzynarodowego, a tym samym szanse na większy napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Jednak wg portalu ISI Emerging Markets nie należy się spodziewać znacznego ożywienia, zarówno gospodarki, jak i napływu BIZ.

(Ilustruje to tabela: http://www.securities.com/94dec/Data/PL/News/Rzecz/rz061207_27247642_b076.jpg)

Powyższe wskaźniki nie mogą być dowodem na to, że wprowadzenie euro nie przyniesie gospodarce korzyści. Projekcja na lata 2007-2008, przygotowana także przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy pokazuje tylko, że tempo wzrostu utrzyma się na stabilnym poziomie ok. 4% rocznie, natomiast BIZ spadną do poziomu 1,5% PKB w roku 2008. Przyczyną tego faktu może być jednak nasycenie rynku, lub przewidywany okres dekoniunktury, dlatego też z powyższej prognozy nie można wysuwać bezpośrednich związków płynących z wprowadzenia w Słowenii euro. Z najnowszych danych zaprezentowanych przez Słoweński Urząd Statystyczny wynika, że wzrost PKB w III kwartale 2006 roku osiągnął 5,3%. Dlatego też dopiero dane z II kwartału 2007 mogą dać prawdziwy obraz skutków wprowadzenia do obiegu wspólnej waluty.