27 lipiec 2008

W ostatnim rozdziale swojego programu prac na drugi semestr br. prezydencja francuska przedstawia plan, którego realizacja ma umocnić pozycję UE na arenie międzynarodowej. W tym celu Francja na czele Rady musi przedsięwziąć kroki w zakresie obronności i bezpieczeństwa, kształtowania obszaru stabilności i dobrobytu na Starym Kontynencie, podjąć działania na rzecz agendy solidarnego rozwoju, promować prawa człowieka i koncepcję państwa prawa, a także zadbać o budowę partnerskich relacji z różnymi podmiotami międzynarodowymi.

Obronność i bezpieczeństwo

Unia Europejska to przede wszystkim organizacja o charakterze gospodarczym, a dopiero później politycznym. Jednak wraz z rozwojem Wspólnot Europejskich i pogłębianiem się integracji, kształtują się następne obszary wspólnych działań i interesów. Jednym z nim staje się zagadnienie współpracy wojskowej. Towarzyszy temu szerokie pojęcie obronności i bezpieczeństwa, które nabiera znaczenia i aktualizuje się w kontekście regionalnych i globalnych zagrożeń XXI wieku. Państwa członkowskie UE nadają nowy wymiar kooperacji militarnej.

Prezydencja francuska ma przede wszystkim na celu wzmocnienie zdolności bojowych w Europie. W związku z tym będzie ona wspierała prace Sekretarza Generalnego/Wysokiego Przedstawiciela nad Europejską Strategią Bezpieczeństwa przyjętą w roku 2003, dążąc do jej uzupełnienia ze względu na nowe wyzwania oraz wzbogacenia m.in. w zakresie współpracy UE-NATO. Rezultatem powinien być dokument na ten temat, który Rada Europejska przyjęłaby w grudniu br.

Francja będzie rozwijała Wspólną Europejską Politykę Bezpieczeństwa i Obrony (ESDP) [2], co pozwoli na poprawę skuteczności UE w zarządzaniu kryzysowym i wzmocnienie jej pozycji międzynarodowej. Aby zwiększyć swoje zdolności interwencyjne i w zakresie prowadzenia operacji pokojowych (cel to rozdzielenie walczących stron), Unia powinna inicjować i uczestniczyć w licznych operacjach wojskowych i cywilnych. Należy przystąpić do realizacji nowych projektów kształtujących strukturę zdolności bojowych, rozpoczętych przez dany kraj, ale otwartych dla wszystkich pozostałych. Takie przedsięwzięcia umożliwiłyby wzrost sprawności państw członkowskich w ramach strategicznego transportu lotniczego, transportu taktycznego, aeromobilności, aprowizacji lotów i obserwacji przestrzeni kosmicznej. Koniecznością jest także: wzmocnienie cywilnych zdolności zarządzania kryzysowego (szybsza mobilizacja służb policyjnych, celników, urzędników państwowych), określenie innowacyjnych metod na rzecz rozwijania zdolności operacyjnych, zachęcanie do zbliżania polityk narodowych poszczególnych państw w materii badań i technologii wojskowych oraz poszukiwania wspólnie wypracowywanych programów strategicznych.

Prezydencja będzie miała na uwadze potrzebę wypracowania wewnętrznego rynku obronności. W tym duchu Francja zamierza promować ułatwienia w wymianie artykułów obronnych w ramach Unii, co doprowadziłoby do wzmocnienia przemysłowej i technologicznej bazy obronnej. Będzie również dążyła do osiągnięcia porozumienia w kwestii „pakietu obronnego” Komisji Europejskiej. Prezydencja zadba ponadto o spotkanie ministrów obrony z państw członkowskich oraz będzie sprzyjała koncepcji wspólnych szkoleń europejskich, intensyfikacji wymiany pomiędzy instytucjami szkoleniowymi i działaniom na rzecz ustanowienia Europejskiego Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony. W zakresie zarządzania kryzysowego w UE, szczególny nacisk zostanie położony na koordynację ewakuacji ludzi, kontrolę żeglugi morskiej i rozminowywanie terenu. Na czas prezydencji przypada rewizja mechanizmu Athena [3] i dyskusja nad zasadami finansowania operacji ESDP.

Celem Francji będzie rozwijanie współpracy partnerskiej między UE a Radą Europy, Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, NATO, ONZ i Unią Afrykańską. UE zaangażuje się w walkę z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i terroryzmu poprzez wspieranie odpowiednich wielostronnych układów, wzmocnienie instrumentów Unii na rzecz przeciwdziałania destabilizującym transferom broni, mobilizację środków do przeciwdziałania atakom terrorystycznym i poprawę zabezpieczeń przed cyberprzęstępstwami. Prezydencja zamierza osiągnąć postęp w odniesieniu do zakazu stosowania broni kasetowej i zwalczania handlu bronią lekką i małokalibrową.

Rozszerzenie i sąsiedztwo

Francja będzie kontynuowała negocjacje z Chorwacją i Turcją dotyczące ich akcesji do UE, pod warunkiem wypełnienia warunków postawionych obu kandydatom przez Wspólnoty Europejskie. Państwa Bałkanów Zachodnich [4], z wyłączeniem już Chorwacji i Macedonii (ma również oficjalny status państwa kandydującego), pozostają na etapie przygotowań do podjęcia oficjalnych negocjacji o członkowstwo w strukturach unijnych.. Ważnym elementem oceny dokonanych przez nie postępów jest kwestia stosunku do Kosowa (w rozumieniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych nr 1244), które 17.02. br. ogłosiło swoją niepodległość. Obecnie w młodym państwie stacjonują siły misji stabilizacyjnej EULEX.

Jednak za sztandarowy projekt Francji należy uznać Unię na rzecz Morza Śródziemnego, która to ma nadać nowy wymiar partnerstwu eurośródziemnomorskiemu. Dla niektórych to po prostu zmodernizowana forma polityki arabskiej Francji wobec państw Maghrebu, Maszreku i Zatoki Perskiej. Zdaniem innych to substytut dla tureckiego członkostwa w Unii. Warto przypomnieć, iż to Nicolas Sarkozy nakreślił wizję współpracy w basenie śródziemnomorskim jeszcze w okresie kampanii prezydenckiej w 2007 roku. Ostatecznie projekt z francuskiego stał się europejskim. W dniu 13.07. br. w Paryżu odbył się szczyt głów państw i szefów rządów w sprawie Unii na rzecz Morza Śródziemnego.

Dla prezydencji francuskiej kluczowe znaczenie ma również zdefiniowanie partnerstwa z Ukrainą, wypracowanie nowego porozumienia z Rosją (szczególnie w dziedzinie gospodarki, energetyki, bezpieczeństwa i praw człowieka) oraz wdrożenie strategii Unii Europejskiej dla Azji Środkowej.

Agenda solidarnego rozwoju

Na czas prezydencji Francji przypadają dyskusje nad światowym kryzysem żywnościowym i energetycznym. W związku z tym należy przeanalizować możliwe sposoby reagowania na wzrost cen podstawowych produktów i określić wspólne stanowisko państw UE w kwestii polityki rozwoju na świecie. Trzeba także zadbać o lepszą komplementarność pomocy międzynarodowej i zaproponować najwłaściwszy sposób reagowania w zależności od sytuacji konfliktowej i od poziomu wrażliwości. W oparciu o komunikatu KE nt. „rządy lokalne a rozwój terytorialny”, Francja zaproponuje wprowadzenie karty współpracy w dziedzinie wspierania rządów lokalnych. Ponadto wysunie ona pomysł rozważenia problemu dostępu do usług medycznych i trwałego finansowania systemów ochrony zdrowia za sprawą mobilizacji instrumentów dostosowanych do warunków każdego z krajów rozwijających się.

Prezydencja zwróci uwagę na zależności między migracją a rozwojem oraz zajmie się kwestią dostosowania krajów rozwijających się do zmian klimatycznych w ich działalności zewnętrznej. Kontynuowane będą prace mające na celu podpisanie kompleksowych umów o współpracy regionalnej z krajami AKP [5].

Prawa człowieka i państwa prawa

Rok 2008 to 60. rocznica Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Francja zamierza promować na forum organizacji międzynarodowych uniwersalne prawa człowieka. Rozwinie także zagadnienie walki z przemocą wobec kobiet.

Otwartość i wzajemność w handlu

Francja będzie sprzyjała tworzeniu wielostronnego systemu handlowego mając na uwadze cele Cyklu z Doha. Ewentualny postęp w stosowaniu zasady wzajemności w wymianie handlowej pomiędzy UE a krajami trzecimi pozwoli na umocnienie pozycji negocjacyjnej WE. Prezydencja zajmie się także zapewnieniem europejskim przedsiębiorstwom dostępu do rynków krajów partnerskich. Francja chce promować europejskie standardy podczas międzynarodowych negocjacji, głównie w dziedzinie własności intelektualnej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa. Będzie wspierała KE w negocjacjach porozumień o wolnym handlu przy zachowaniu odpowiedniego stopnia wzajemności. Planuje również podjęcie tematu wzmocnienia europejskich kontaktów handlowych z krajami wysoko uprzemysłowionymi.

Partnerstwo międzynarodowe

W ramach strategicznego partnerstwa UE-Afryka, prezydencja dąży do zagwarantowania monitoringu jego planu działania, chce rozwijać inicjatywy na rzecz pokoju, bezpieczeństwa, migracji, dostępu do źródeł energii i dostosowania do zmian klimatycznych. Co więcej, ma na celu podpisanie porozumień o kompleksowym partnerstwie gospodarczym. Zostanie także zorganizowany pierwszy szczyt UE-RPA.

Szczyt ASEM (The Asia-Europe Meeting) i spotkania z głównymi partnerami UE w Azji będą okazją do wzmocnienia współpracy politycznej i gospodarczej.

Prezydencja zamierza ugruntować stosunki z USA i pogłębić kontakty z Kanadą. Ponadto będzie sprawowała pieczę nad umocnieniem podstaw współpracy z Ameryką Łacińską i Karaibami w oparciu o kierunki działania zdefiniowane na szczycie w Limie [6]. Francja będzie prowadziła dalsze prace nad porozumieniami stowarzyszeniowymi z MERCOSUR-em [7], krajami Wspólnoty Andyjskiej i Ameryki Środkowej. Chce także wypracować strategiczne partnerstwo z Brazylią i rozwinąć relacje z Meksykiem. Francja planuje bacznie obserwować przebieg negocjacji umowy stowarzyszeniowej z krajami Rady Współpracy Państw Zatoki Perskiej (GCC) oraz umowy o handlu i współpracy z Irakiem. Ostatnim zadaniem jest zakończenie rozmów z KE w kwestii skarbowości kantonalnej w Szwajcarii i zaangażowanie w rozmowy dotyczącego przyszłego wkładu finansowego krajów EFTA na rzecz polityki spójności.

Przypisy:

[1] Taka sytuacja będzie miała miejsce dopóki Turcja, która w 97 proc. znajduje się w Azji, nie stanie się członkiem UE.
Warto również pamiętać, iż Unia posiada tzw. regiony ultraperyferyjne, czyli położone w znacznej odległości od kontynentu europejskiego. Korzystają one ze specjalnych środków działania, które pozwalają stosować na ich terytorium prawo wspólnotowe UE przy uwzględnieniu lokalnych różnic. Za przykład mogą posłużyć tu francuskie DOM-ROM, czyli departamenty i regiony zamorskie (Gwadelupa, Gujana Francuska, Martynika, Reunion).
[2]ESDP – European Security and Defense Policy.
[3]Athena – mechanizm zarządzania finansowaniem wspólnych kosztów operacji Unii Europejskiej mających wpływ na kwestie wojskowe i obronne.
[4]Bałkany Zachodnie obejmują: Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, Kosowo, Serbię, Macedonię, Czarnogórę, Albanię.
[5]Kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku.
[6] Szczyt w Limie był piątym tego typu między Unią Europejską a Ameryką Łacińską i Karaibami. Miał miejsce w maju br.
[7]MERCOSUR (hiszp. Mercado Comun del Sur) – Wspólny Rynek Południa.

Bibliografia

1. Euractiv: http://www.euractiv.fr/presidence-francaise-ue/.
2. Oficjalna strona PFUE: http://www.ue2008.fr/.
3. UKIE : www.ukie.gov.pl/.