Rynek gazu ziemnego w 2020 r.

Rok 2020 najprawdopodobniej zostanie zapamiętany jako okres największego szoku popytowego w historii globalnych rynków gazu ziemnego. Trwająca pandemia COVID-19 mocno uderzyła w każdą branżę, a jedną z tych, które ucierpiały znacząco jest światowy przemysł naftowo-gazowy. Rozprzestrzenianie się wirusa zmusiło wiele firm naftowych i gazowych do zatrzymania lub spowolnienia swoich fizycznych operacji, co wpłynęło na produkcję.

Europa doświadczyła stosunkowo łagodnej zimy w sezonie 2019/20, stąd też ogrzewanie spadło o ponad 5% w regionach zużywających gaz w porównaniu z rokiem wcześniejszym, w konsekwencji zmniejszając zapotrzebowanie na ogrzewanie pomieszczeń. Popyt na gaz w sektorze mieszkaniowym i komercyjnym zmniejszył się o ponad 3% w pierwszym kwartale 2020 r. Dodatkowo, spadek cen gazu sprzyjał dalszemu przestawianiu się z węgla na gaz w europejskim sektorze nergetycznym w pierwszym kwartale, przy wzroście udziału produkcji gazowej w wytwarzaniu ciepła z 45% do 49% kosztem zarówno węgla, jak i węgla brunatnego. Silne wytwarzanie energii wiatrowej w I kwartale miało wpływ na zapotrzebowanie na energię cieplną, w tym na energię gazową.

Spadek zużycia gazu w 2020 r. był również spowodowany wprowadzeniem obostrzeń we wszystkich krajach, w celu spowolnienia rozprzestrzenianie się wirusa COVID-19 oraz niższego poziomu aktywności wywołanego kryzysem makroekonomicznym. Wprowadzenie ogólnokrajowych blokad w kilku krajach europejskich spowodowało gwałtowny spadek konsumpcji gazu ziemnego o około 12% między początkiem blokad (11 marca 2020 r.) a końcem maja, co oznacza spadek o 10 mld m³  w wartościach bezwzględnych. Spadek ten wynikał głównie z niższego popytu ze strony sektora przemysłowego i energetycznego, przy mniejszym zużyciu sieci dystrybucyjnej - konsumpcja mieszkaniowa zyskała na niższych temperaturach w drugiej połowie marca, ale spadła w kwietniu i maju z powodu niższych stopni ogrzewania malejąca aktywność w sektorze usług. Europejskie zużycie energii elektrycznej spadło o 12% między 11 marca a końcem maja, co poważnie wpłynęło na wytwarzanie energii z gazu, które spadło o ponad 20%. Odpowiada to szacunkowej wartości 5 mld m³ utraconego zużycia gazu. Jest to w wina dwóch największych konsumentów energii elektrycznej z gazu w Europie - Włoch i Wielkiej Brytanii, gdzie wytwarzanie gazu spadło odpowiednio o 25% i 36% od początku marca do końca maja.

W Turcji, gdzie zużycie energii elektrycznej spadło o 15% w kwietniu i maju, produkcja energii z gazu zmniejszyła się w tym okresie praktycznie o połowę. Popyt na gaz przemysłowy w krajach nakładających ostrzejsze środki blokujące (Belgia, Francja, Włochy, Hiszpania i Wielka Brytania) spadł o ponad 15% (powyżej 1 mld m³) od marca do maja (iea.org, 2020).

W obliczu tego bezprecedensowego wstrząsu rynki gazu ziemnego obecnie przechodzą silną weryfikację podaży i handlu, co skutkuje historycznie niskimi cenami spot i dużą zmiennością. Mimo dużej niepewności i wpływu kryzysu wywołanego pandemią na światowy rynek energetyczny, oczekuje się, że popyt na gaz ziemny będzie stopniowo wzrastał w 2021 r.

Globalna nadpodaż powoduje, że główne indeksy spotowe gazu ziemnego osiągają historyczne minimum, podczas gdy przemysł naftowo-gazowy tnie wydatki i odracza lub anuluje niektóre decyzje inwestycyjne w celu zrekompensowania poważnego niedoboru środków (iae.org, 2020).

Najprawdopodobniej wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny po 2021 r. będzie mieć miejsce w Azji, głównie w Chinach i Indiach, gdzie dodatkowo sektor gazowy otrzymuje silne wsparcie polityczne. W obu tych krajach sektor przemysłowy jest głównym źródłem wzrostu popytu, przez co jest silnie uzależniony od tempa ożywienia na rynku krajowym i rynkach eksportowych na dobra przemysłowe. Większość przyrostowej produkcji gazu pochodzi z gazu łupkowego w USA i dużych projektów konwencjonalnych na Bliskim Wschodzie i w Rosji, dla których obecne załamanie cen i krótkoterminowa niepewność rynkowa stanowią istotne ryzyko spadku.

Warto zwrócić uwagę, że tempo ożywienia w nadchodzących roku pozostaje wysoce niepewne, ponieważ wzrastająca liczba przypadków COVID-19 w warunkach zimowych, szczególnie w Europie i Stanach Zjednoczonych może spowodować kolejną falę przestojów i ograniczeń. Jakakolwiek dalsza normalizacja działalności gospodarczej w dużej mierze zależy od tego, jak pandemia rozwinie się zimą i będzie realizowany program szczepień społeczeństw. Przewiduje się, że nawet jeśli wirus zostanie opanowany, gospodarki będą nadal zmagać się z niekorzystnym wpływem pogorszonych sald fiskalnych i wpływem wyciszonych inwestycji biznesowych na rynku inwestycyjnym w 2021 r. (Deloitte.com, 2020).

Sektor gazu ziemnego jest przyzwyczajony do wzlotów i upadków cykli gospodarczych i cenowych, jednak aktualne spowolnienie wydaje się inne niż wszystkie. W rzeczywistości jest to „wielka kompresja” branży (Deloitte.com, 2020). Przy obawie nieprzetrwania wielu firm i długoterminowemu spadkowi popytu na ropę, następna dekada może wyglądać zupełnie inaczej dla całego łańcucha wartości. Rok 2021 będzie dla wielu rokiem przełomowym. Wytypowano pięć trendów naftowo-gazowych, które mogą rzucić wyzwanie tradycyjnym metodom wydobycia ropy i gazu w 2021 r., wyznaczyć kierunek przemysłu i zacząć oddzielać pionierów od naśladowców:

1. Stanowisko i zaangażowanie nowej administracji ds. czystej energii;
2. Zmiany we wzorcach popytu na potrzeby końcowego przeznaczenia i składzie podaży;
3. Rozwój inwestycji środowiskowych, odpowiedzialnych społecznie
   i ukierunkowanych na skutki;
4. Przyjęcie nowych strategii;
5. Konsolidacja w niedrogim środowisku.

W kontekście niepewności rynkowej po COVID-19 dywersyfikacja łańcuchów dostaw będzie kluczowa w scenariuszu po zakończeniu pandemii na całym świecie. Jej wpływ w coraz większym stopniu skłania firmy do restrukturyzacji strategii zaopatrzenia i produkcji, aby przetrwać nową rzeczywistość. W najbliższym czasie większość firm na świecie będzie prawdopodobnie dążyć do dostosowania łańcucha dostaw wraz z wykorzystaniem pracy zdalnej wszędzie tam, gdzie to możliwe, jednocześnie stopniowo wznawiając prace w terenie.

Niemniej jednak oczekuje się, że w średnim i długim okresie firmy energetyczne będą stopniowo dostosowywać się do zmieniającej się nowej rzeczywistości, zachowując jednocześnie stabilność finansową. Oprócz dywersyfikacji łańcuchów dostaw, kraje na całym świecie powinny dalej traktować priorytetowo samowystarczalność, unikając jednocześnie nadmiernej zależności od dowolnego towaru lub źródła w świecie po COVID-19.

Aleksandra Wojtaszewska

 

Bibliografia:

1. Deloitte, 2021 energy, resources, and industrials industry outlooks. Annual perspectives on sector trends, deloitte.com, https://www2.deloitte.com/us/en/pages/energy-and-resources/articles/energy-resources-industrials-industry-outlooks.html, data wejścia: 3.01.2021.
2. International Energy Agency, Gas 2020, iea.org, https://webstore.iea.org/download/direct/3005, data wejścia: 3.01.2021.