Portal Spraw Zagranicznych psz.pl

Podcast

Europa ∨ ∧

Świat ∨ ∧

Opinie ∨ ∧

Strefa wiedzy ∨ ∧

O nas ∨ ∧

Kontakt

Portal Spraw Zagranicznych psz.pl

ZALOGUJ

Serwis internetowy, z którego korzystasz, używa plików cookies. Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z serwisu, w celu administrowania serwisem, poprawy jakości świadczonych usług w tym dostosowania treści serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania behawioralnego reklamy (dostosowania treści reklamy do Twoich indywidualnych potrzeb). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do Internetu oraz w Polityce prywatności plików cookies

Akceptuję

Skip to content

Back Jesteś tutaj: Home

Europejski Zielony Ład – sposób na post-covidowy krysys?

01 kwiecień 2021

A A A

Aleksandra Wojtaszewska

Zmiana klimatu i pogłębiająca się degradacja środowiska stanowią poważne zagrożenie dla Europy i świata. 11 grudnia 2019 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu. Ta unijna strategia polega na przekształceniu Unii w nowoczesną i konkurencyjną gospodarkę z zapleczem zasobów naturalnych, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych (netto) i neutralność klimatyczną.

Europejski Zielony Ład to plan działania na rzecz zrównoważonej gospodarki Unii Europejskiej. W dużym uproszczenia zielona strategia ma wspomóc podołanie wyzwaniom związanych z klimatem i środowiskiem na gruncie politycznym i transformacji energetycznej. Celem Ładu jest także ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego UE oraz ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem. Transformacja musi przebiegać w sprawiedliwy sposób sprzyjający włączeniu społecznemu ludzi, regionów i sektorów przemysłu (eur-lex.europa.eu, 2019).

Zielony Ład stanowi integralną część strategii Komisji odpowiedzialnej za wdrożenie agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. W ramach Zielonego Ładu Komisja ma również zmienić proces koordynacji makroekonomicznej w ramach europejskiego semestru tak, aby uwzględniał on cele zrównoważonego rozwoju ONZ oraz żeby dobrobyt obywateli był traktowany priorytetowo w ramach polityki gospodarczej, a cele zrównoważonego rozwoju były elementem działań polityki UE.

Przywódcy unijni zatwierdzili cel w postaci neutralności klimatycznej do 2050 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w grudniu 2019 r. Na jego podstawie Unia ma stać się do 2050 r. zgodnie z porozumieniem paryskim - neutralna klimatycznie, co może przyczynić się do wzrostu gospodarczego, stworzenia miejsc pracy, rozwoju technologicznego i zwiększenia możliwości rynkowych. W maju 2020 r. przewodniczący Charles Michel w wystąpieniu przed Parlamentem Europejskim podkreślił, że transformacja UE zmierzająca w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej będzie odgrywać kluczową rolę w odbudowie gospodarki po kryzysie wywołanym przez pandemię Covid-19. W grudniu 2020 r. Rada Europejska zatwierdziła nowy wiążący cel unijny, który zakłada ograniczenie krajowych emisji netto gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do 2030 r. w porównaniu z poziomem z roku 1990 (consilium.europa.eu, 2021).

Europejski zielony ład wymaga udziału wszystkich działań i polityk UE w realizacji jego celów. To szereg ściśle powiązanych ze sobą dziedzin, m.in. w polityce klimatycznej, środowiskowej, energetycznej, transportowej, przemysłowej, rolnej oraz w dziedzinie zrównoważonego finansowania. Działania wymagają także zmian legislacyjnych m.in. w kwestii emisji gazów cieplarnianych, energii odnawialnej i efektywności energetycznej.

Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. może być ogromnym wyzwaniem dla niektórych państw członkowskich i regionów, których gospodarka oparta jest na paliwach kopalnych. Transformacja energetyczna wiąże się nie tylko ze zmianą przemysłu, ale takżez utratą pracy przez znaczną liczbę osób zatrudnionych w sektorze wydobywczym. Mechanizm sprawiedliwej transformacji ma w tym przypadku za zadanie wesprzeć zarówno finansowo jak i technicznie regiony, które w największym stopniu ucierpią w wyniku przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. W latach 2021-2027 około 100 mld euro ma zostać przeznaczone na: ułatwianie możliwości zatrudnienia i zmiany kwalifikacji pracownikom, zwiększanie energooszczędności mieszkań, zwalczanie ubóstwa energetycznego, usprawnienie przejścia na technologie niskoemisyjne, zapewnienie wsparcia finansowego i inwestowanie w badania i innowacje, inwestowanie w nowe zielone miejsca pracy, zrównoważony transport publiczny, łączność cyfrową i ekologiczną infrastrukturę energetyczną (consilium.europa.eu, 2021).

Europejski Zielony Ład a pandemia Covid-19

Pandemia Covid-19 zagroziła realizacji Europejskiego Zielonego Ładu i związanych z nim strategii regionalnych i krajowych. Europejskie państwa członkowskie zmieniły swoje priorytety w kwestii opracowywania i ustanawiania krajowych planów w zakresie energii i klimatu. Kryzys pandemiczny wymusił na państwach członkowskich skupienie się na ochronie zdrowia i zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom. Warto podkreślić, że jednocześnie pandemia Covid-19 nie opóźniła planów UE dotyczących transformacji energetycznej w ujęciu całościowym. 27 maja 2020 r. Komisja ogłosiła swoją długoterminową strategię naprawy, wspierając tym sposobem państwa członkowskie UE w wychodzeniu z skutków pandemii. KE przedstawiła nowy instrument naprawczy, tzw. „nowej generacji”, w wysokości 750 mld euro, który zostanie dodany do wieloletniego (2021–2027) budżetu UE. Podstawowymi ramami politycznymi dla naprawy gospodarczej stało się połączenie Zielonego Ładu UE, wzmocnienia jednolitego rynku UE i dostosowania do ery cyfrowej oraz sprzyjającej integracji, która obejmuje krótkoterminowy europejski system reasekuracji bezrobocia (SURE), umiejętności a także program edukacji cyfrowej, płace minimalne i środki przejrzystości płac oraz przeciwdziałanie uchylaniu się od opodatkowania (iisd.org, 2020).

W lipcu 2020 r. UE zwiększyła swoje środki finansowe na agendę klimatyczną w wysokości 30%. W wrześniu 2020 r. Komisja Europejska ogłosiła, że przeznaczy 1 mld euro na projekty badawcze i innowacyjne, które będą odpowiedzią na kryzys klimatyczny i pomogą chronić unikalne ekosystemy i różnorodność biologiczną Europy. Dofinansowanie z Europejskiego Zielonego Ładu może nie tylko zwiększyć ilość projektów innowacyjnych, które mają na celu ochronę środowiska, ale także wspomoże realizację zielonej strategii w trakcie pandemii Covid-19. Mariya Gabriel, komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży, podkreśliła, że inwestycja o wartości 1 mld euro pozwoli na dalsze budowanie europejskich systemów wiedzy i infrastruktury. Dodatkowo zwiększy możliwości współpracy międzynarodowej w zakresie zaspokajania potrzeb krajów słabiej rozwiniętych, zwłaszcza w Afryce, w kontekście porozumienia paryskiego oraz celów zrównoważonego rozwoju (SDG) (openaccessgovernment.org, 2021).

Zielona transformacja musi być integracyjna i sprawiedliwa, zwłaszcza że pandemia wyeliminowała lub zagroziła milionom miejsc pracy w całej Europie, zatem wpływ na perspektywy zatrudnienia i zapotrzebowanie na nowe umiejętności wśród ludności są podstawowymi elementami każdego planu naprawy gospodarczej. Bodziec gospodarczy „przywracający do normalności” jest nie tylko niezrównoważony środowiskowo, ale także ekonomicznie gorszy od strategii ożywienia ekologicznego. Środki wspierające wzrost i zatrudnienie w Europie to nie tylko te związane z zieloną energią, ale także środki promujące gospodarkę o obiegu zamkniętym, rolnictwo ekologiczne i rozwiązania oparte na przyrodzie. Europa stoi w obliczu niepowtarzalnej szansy na przyspieszenie transformacji w kierunku zrównoważonych społeczeństw, w ramach której rządy interweniują proaktywnie i współtworzą systemową zieloną transformację z szerokim udziałem interesariuszy społecznych (unsdsn.org, 2021).

Europejski Zielony Ład a gaz ziemny

W lutym 2021 r. think tank European Council on Foreign Relations (ECFR) wydał raport, w którym przedstawił, że Europejski Zielony Ład nie tylko zmieni europejską gospodarkę, ale również wpłynie na geopolitykę w sąsiednich krajach produkujących ropę i gaz poprzez wpływ na bilans energetyczny UE i rynki światowe. To z kolei wpłynie na europejskie bezpieczeństwo energetyczne oraz na wzorce handlu światowego, zwłaszcza poprzez mechanizm dostosowania granic węglowych (spglobal.com, 2021). Niewykluczone, że Unia Europejska będzie musiała przygotować się do pomocy w geopolitycznym i strategicznym zarządzaniu Zielonym Ładem poprzez relacje z kluczowymi partnerami energetycznymi, takimi jak Rosja, Algieria, Stany Zjednoczone, Chiny oraz Arabia Saudyjska.

Raport przedstawia siedem kluczowych zaleceń, które zdaniem think thank’a ECFR usprawnią funkcjonowanie i realizację założeń Europejskiego Zielonego Ładu:

UE powinna pomóc sąsiednim krajom eksportującym ropę naftową i gaz w radzeniu sobie z następstwami Europejskiego Zielonego Ładu, poprzez wsparcie ich dywersyfikacji gospodarczej, m.in. w zakresie energii odnawialnej i zielonego wodoru, które w przyszłości mogłyby być eksportowane do Europy;
UE powinna zwiększyć bezpieczeństwo dostaw surowców krytycznych i ograniczyć zależność, przede wszystkim od Chin, poprzez dywersyfikację dostaw i zwiększenie ilości recyklingu;
UE powinna nawiązać większą współpracę ze Stanami Zjednoczonymi i innymi partnerami w celu ustanowienia „klubu klimatycznego”, którego członkowie będą stosować podobne środki dostosowania granic węglowych i tym sposobem ustalać cenę węgla w towarach importowanych do UE;
Europa powinna zostać światowym podmiotem wyznaczającym standardy
w zakresie transformacji energetycznej, zwłaszcza w zakresie promowania energii uzyskanej z wodoru;
UE powinna umiędzynarodowić Europejski Zielony Ład, łącząc budżet UE, Europejski Fundusz Odbudowy i Rozwoju oraz politykę rozwojową UE;
UE powinna promować globalne koalicje na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych, na przykład poprzez globalną koalicję na rzecz wiecznej zmarzliny, która finansowałaby działania mające na celu powstrzymanie topnienia wiecznej zmarzliny w miejscach takich jak Syberia, Kanada, Grenlandia i Alaska;
UE powinna promować globalną platformę w celu budowy nowej ekonomii działań na rzecz klimatu, aby dzielić się zdobytym doświadczeniem i najlepszymi praktykami (spglobal.com, 2021).

W lutym 2021 r. na dorocznym posiedzeniu Eurogas[1], Frans Timmermans, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, powiedział, że Komisja nie jest skłonna zaakceptować wykorzystania gazu ziemnego jako długoterminowej technologii pomostowej na drodze do zerowej emisji netto do 2050 r. Jego zdaniem paliwa kopalne nie mają realnej przyszłości, a zamiast tego Europa powinna promować działania w zakresie energetyki odnawialnej. Timmermans podkreślił, że głównym celem UE jest osiągnięcie przyszłości wolnej od emisji dwutlenku węgla i wypełnienie zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego. Jest to równoznaczne z nieinwestowaniem lub mniejszym inwestowaniem
w ten sektor w przyszłości (rechargenews.com, 2021). Co więcej, istniejąca infrastruktura gazowa i infrastruktura LNG w przyszłości mogłaby zostać dostosowana do wykorzystania wodoru. Timmermans przyznał także, że w niektórych państwach członkowskich UE jak na przykład w Polsce, gdzie brakuje innych możliwości, gaz będzie musiał odgrywać rolę przejściową, ale tylko przez ograniczony czas. W grudniu 2021 r. mają zostać zaproponowane nowe zasady ograniczania emisji metanu w sektorach naftowym, gazowym i węglowym. Główne wizje transformacyjne zielonej strategii dotyczą zatem wodoru, który coraz częściej przedstawiany jest jako optymistyczne rozwiązanie problemów nowej polityki klimatycznej w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.

Aleksandra Wojtaszewska

Bibliografia: