Unijna strategia wodorowa w 2021 roku

Wodór cieszy się ogromnym zainteresowaniem w Europie i na całym świecie. Może być on stosowany jako surowiec, paliwo lub nośnik magazynujący energię wykorzystywany w przemyśle, transporcie, energetyce i budownictwie. Istotnym faktem jest, że podczas jego użytkowania nie wydziela się dwutlenek węgla CO2 dzięki czemu jego wpływ na środowisko pozostaje neutralny. W ten sposób stanowi świetne rozwiązanie umożliwiające proces dekarbonizacji przemysłu i gospodarki, w których zmniejszenie emisji dwutlenku węgla jest trudne do osiągnięcia.

Wodór ma pryncypialne znaczenie dla wsparcia zobowiązania UE do osiągnięcia neutralności węglowej do 2050 r. Obecnie wodór stanowi jeszcze dosyć skromną część globalnego i unijnego koszyka energetycznego i w dalszym ciągu jest w dużej mierze wytwarzany z paliw kopalnych, zwłaszcza z gazu ziemnego lub węgla, co powoduje emisję od 70 do 100 mln ton dwutlenku węgla rocznie w UE. Aby wodór przyczyniał się do neutralności klimatycznej, jego produkcja musi zostać całkowicie zdekarbonizowana (ec.europa.eu, 2020).

Prognozuje się, że inwestycje w wodór będą sprzyjać zrównoważonemu wzrostowi i tworzeniu nowych miejsc pracy, co będzie miało kluczowe znaczenie w kontekście wychodzenia z kryzysu związanego z COVID-19. Plan naprawy zdaniem Komisji ma stanowić odpowiedź na potrzebę odblokowania inwestycji w „zielone” technologie. Podkreśla również, że ​​czysty wodór jest jednym z najważniejszych obszarów, którymi należy się zająć w kontekście transformacji energetycznej. Dodatkowo, Europa jest wysoce konkurencyjna w produkcji czystych technologii wodorowych i jest dobrze przygotowana na otrzymanie korzyści ze światowego rozwoju czystego wodoru jako nośnika energii.

Łączne inwestycje w odnawialny wodór w Europie mogą wynieść do 180-470 miliardów euro do 2050 roku i sięgać od 3 do 18 miliardów euro w przypadku niskoemisyjnego wodoru opartego na paliwach kopalnych. W połączeniu z wiodącą pozycją UE w zakresie technologii odnawialnych, pojawienie się wodoru jako źródła obsługującego wiele sektorów przemysłowych i innych końcowych zastosowań może bezpośrednio lub pośrednio zatrudnić nawet milion osób. Analitycy szacują, że czysty wodór może zaspokoić 24% światowego zapotrzebowania na energię do 2050 r., przy rocznej sprzedaży około 630 miliardów euro (ec.europa.eu, 2020).

W europejskiej strategii dotyczącej wodoru wyznaczono ambitne cele z myślą o rozwoju gospodarki wodorowej. Strategia może być pierwszym krokiem do sukcesu. Obecna polityka wodorowa i elementy regulacyjne dotyczące wodoru dotyczą gazu, energii elektrycznej, paliw, emisji i ram przemysłowych, przy ograniczonej ogólnej koordynacji. Wodór powinien stać się elementem centralnego filaru systemu energetycznego, a jego kluczowa rola w zapewnianiu neutralności klimatycznej oznacza, że zasługuje na specjalne ramy prawne. Proponowana „Dyrektywa o wodorze” nie jest pojedynczym aktem prawnym, lecz ma zapoczątkować wizję ogólnych ram mających na celu harmonizację i integrację wszystkich przepisów dotyczących wodoru.

Dyrektywa o wodorze koncentruje się na aspektach infrastrukturalnych i rynkowych, opisując trzy fazy rozwoju: fazę rozruchu, zwiększenia produkcji i  wzrostu rynku. Wszystkie podmioty, zarówno publiczne, jak i prywatne, na europejskim szczeblu krajowym i regionalnym, powinny współpracować, aby zbudować dynamiczny ekosystem wodorowy.

Aby zrealizować ambicje Europejskiego Zielonego Ładu i opierając się na nowej strategii przemysłowej Komisji dla Europy i jej planie naprawy, UE powinno realizować działania mające na celu przekształcenie czystego wodoru w realne rozwiązania służące dekarbonizacji różnych sektorów w czasie, instalując co najmniej 6 GW odnawialnych elektrolizerów wodoru w UE do 2024 r. i 40 GW odnawialnych elektrolizerów wodoru do 2030 r. (ec.europa.eu, 2020). Aby osiągnąć cele unijnej strategii dotyczącej wodoru na lata 2024 i 2030, faza rozruchu będzie wymagała przez ograniczony czas wyjątków i odstępstw od istniejących przepisów UE, takich jak złagodzenie i / lub reforma unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa. Biorąc pod uwagę wyzwania stojące przed sektorem wodorowym w kontekście Zielonego Ładu UE, odbudowy europejskiej gospodarki po COVID19 i strategii wodorowej, należy promować specjalne wytyczne dotyczące pomocy państwa dla technologii wodorowych (hydrogeneurope.eu, 2021).

W związku z programem prac Komisji Europejskiej na 2021 r. można wyróżnić szereg inicjatyw ustawodawczych wymagających przeglądu, w przypadku których wodór ma znaczenie, na przykład: dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii, reforma systemu handlu uprawnieniami do emisji i dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych, dyrektywa w sprawie infrastruktury paliwowej (AFID), a także reforma prawa unijnego dotyczącego rynku gazu. Istniejące przepisy dotyczące infrastruktury na szczeblu unijnym, takie jak transeuropejskie sieci regulacji energii (TEN-E), w synergii z przepisami dotyczącymi transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T) i AFID, mogą odegrać ważną rolę w promowaniu sieci wodorowych i infrastruktury.

Coraz częściej pojawiają się głosy, że Komisja Europejska powinna rozważyć powołanie specjalnego pełnomocnika ds. wodoru w Europie, który byłby odpowiedzialny za zapewnienie realizacji unijnej strategii dotyczącej wodoru. Mogłoby to również przyczynić się do zapewnienia koordynacji i usprawnienia działań legislacyjnych mających na celu promowanie i wspieranie czystego wodoru.

Wnioski

Odnawialny i niskoemisyjny wodór może przyczynić się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych przed 2030 r., co w znacznym stopniu przyczyni się do ożywienia gospodarki UE. Stanowi jednocześnie fundamentalny element budowania neutralnej dla klimatu i zerowej emisji zanieczyszczeń w 2050 r., zastępując paliwa kopalne i surowce w sektorach trudnych do dekarbonizacji. Odnawialny wodór wpływa także na rozwój badań, innowacji i technologii zapewniając czołową pozycję Europy poprzez wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy. Cele te wymagają ambitnych i zharmonizowanych działań prawnych na szczeblu krajowym i europejskim, a także działań dyplomatycznych w dziedzinie energii i klimatu na szczeblu międzynarodowym.

Aleksandra Wojtaszewska

 

Bibliografia:

1. European Commission (2020), A hydrogen strategy for a climate-neutral Europe, https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/hydrogen_strategy.pdf(dostęp 7.05.2021).
2. Hydrogen Europe (2021), Hydrogen Act. Towards the Creation of the European Hydrogen Economy, https://www.hydrogeneurope.eu/wp-content/uploads/2021/04/2021.04_HE_Hydrogen-Act_Final.pdf(dostęp 7.05.2021)