Anna Głąb: Miratorg - historia sukcesu

Po wprowadzeniu embarga na żywność władze Rosji zadeklarowały dążenie do uzyskania samowystarczalności w zakresie produkcji rolnej. Chociaż mimo deklaracji, „babcine ogródki” nie są w stanie wykarmić wielomilionowych ośrodków miejskich, działania w kierunku stworzenia własnego silnego sektora rolno-spożywczego nie są w Rosji nowością. Podobnie jak w przypadku innych sfer gospodarki, kluczowe są powiązania i znajomości w strukturach władzy państwowej.

Lider w świecie handlu

Jednym z najbardziej wymownych przykładów rządowego wsparcia rolnictwa jest holding rolno-przemysłowy Miratorg. Założony w 1995 r. przez braci Wiktora i Aleksandra Linników, w ostatnich latach stał się największym producentem i dystrybutorem mięsa na rynku rosyjskim. Bracia Linnik rozpoczynali swój biznes od importu mleka w proszku, jednak dość szybko zainteresował ich inny produkt spożywczy – mięso. Z czasem zamiast jedynie importować (mają znaczny udział w kwocie importowej wieprzowiny) zaczęli myśleć o własnej produkcji i przetwórstwie.

Właściciele Miratorgu starali się uczyć od najlepszych. Owocowało to współpracą z zagranicznymi firmami, jednak tylko w początkowej fazie rozwoju projektów. W 2005 r. Miratorg stał się współwłaścicielem dwóch ferm trzody chlewnej w obwodzie biełgorodzkim, należących dotąd do BelgoFrance. Dwa lata później wykupił pozostałą część udziałów. W 2007 r. wspólnie z brazylijską spółką Sadia otwarto w obwodzie kaliningradzkim fabrykę „Konkordia”. Z nowoczesnymi technologiami, zachodnimi certyfikatami i mocą produkcyjną na poziomie 58 tys. ton rocznie stała się jednym z wiodących przetwórców na rynku rosyjskim. Od połowy 2009 r. w całości należy do Miratorgu. Próbę współpracy podjęto także z rosyjską spółką „Agro-Biełogorie” w zakresie budowy kompleksu trzody chlewnej „Korocza” w obwodzie biełgorodzkim. Zakończyła się ona, tak jak poprzednio, przejęciem udziałów w inwestycji.[2]

Zarówno produkcja wieprzowiny, jak i wołowiny, zostały ukierunkowane na spełnienie międzynarodowych norm produkcji żywności. Docelowo – by dostarczać mięso m.in. rosyjskiej części sieci McDonald's (obecnie „Korocza” dostarcza wieprzowinę, a „Konkordia” produkuje hamburgery oraz artykuły drobiowe)[3]. Rosyjskie służby weterynaryjne ostatnio uprzykrzają działalność sieci McDonald's, jednak nie mogą mieć zastrzeżeń do mięsa, które by oznaczały zastrzeżenia wobec produktów holdingu.

Bracia Linnik powoli tworzyli pełny łańcuch produkcyjny wraz z dystrybucją towarów. Działalność holdingu obejmuje dzisiaj również uprawy (pszenica, jęczmień, kukurydza, słonecznik, soja) oraz produkcję paszy, przede wszystkim na własne potrzeby. Dochodzą do tego ubojnie, fabryki w zakresie wstępnego przerobu, chłodnie, park transportowy oraz budowana obecnie sieć sklepów. Poza wołowiną i wieprzowiną, holding ma w portfelu także fermy drobiu.[4]


Strategiczna inwestycja

Miratorg jest jedną z 304 firm, które znalazły się na rządowej liście organizacji o strategicznym znaczeniu dla gospodarki. Z jednej strony oznacza to ściślejszy monitoring działalności ze strony władzy państwowej, z drugiej – szczególne formy wsparcia (ułatwienie dostępu do kredytów, subsydiowanie oprocentowania, gwarancje państwowe, kierowanie zamówień rządowych)[5]. Spółka szczególną troskę ze strony państwa już nie raz odczuła na własnej skórze.

Holding chwali się istotną rolą, jaką pełni w procesie realizacji strategii zamiany importu na produkcję krajową. Mimo szerokiego zaangażowania inwestycyjnego, nie zmniejsza tempa rozwoju. We wrześniu ogłoszono plany zwiększenia produkcji wieprzowiny w obwodzie kurskim. Wartość nowej inwestycji to aż 85 mld rubli (kompleks hodowli trzody chlewnej w obwodzie biełgorodzkim pochłonął 25 mld) w ciągu czterech najbliższych lat, w czasie których postawną: cztery zakłady produkcji pasz (z bazą 165 tys. ha ziemi), 60 farm, ubojnia i zakład przetwórczy. Tak ogromna skala przedsięwzięcia może pozwolić na zastąpienie 40% wielkości importu wieprzowiny[6].


Złote cielę

Flagowym projektem Miratorgu jest jednak produkcja wołowiny – „Briańska kompania mięsna”. Na terenie obwodu briańskiego założono 33 hodowle bydła rogatego. Łączna wartość projektu to 24 mld rubli. Jest to jedna z trudniejszych inwestycji rolniczych, ponieważ środki zaczynają się zwracać po 8-10 latach (rosyjscy producenci najczęściej do tej pory inwestowali w drób i wieprzowinę). Bydło sprowadzono ze Stanów Zjednoczonych i Australii, a jako rasę wybrano popularny Aberdeen angus[7]. Spółka celuje w wyższą półkę klientów – z bydła tej rasy pozyskuje się mięso marmurkowe, cenione przy produkcji steków (są też plany eksportu na rynek europejski).

Miratorg wnioskował o 18 mld rubli dofinansowania, jednak Wnieszekonombank wydzielił znacznie większą kwotę - 21 mld rubli[8]. Finansowe wsparcie osobiście akceptował Władimir Putin (w 2010 r. podpisał porozumienie kredytowe jako szef rady nadzorczej Wnieszekonombanku). Rząd dodatkowo zdecydował o subsydiowaniu stawki procentowej tego kredytu do 2021 roku[9].

O to, by środki państwowe płynęły do holdingu dbały nie tylko władze federalne, lecz także regionalne. Przed Miratorgiem w rozwój hodowli bydła rogatego w obwodzie briańskim zainwestowali indywidualni rolnicy. Mieli oni otrzymać częściowe refinansowanie w ramach federalnego programu „Rozwój hodowli bydła mięsnego” – 236 z 635 mln rubli, jakie władze obwodu otrzymały na jego realizację. Ówczesny gubernator obwodu Nikołaj Denin obiecywał im wsparcie finansowe, wszystkie warunki zostały przez nich spełnione w 2011 r., a wnioski złożone i zaakceptowane. Jednak w listopadzie 2011 r. Denin wydał nowe rozporządzenie z dodatkowymi warunkami, których nie spełniały indywidualne gospodarstwa, za to wypełniała spółka „Briańska kompania mięsna”[10]. Ostatecznie wsparcie dla niej wyniosło 625 mln rubli[11].

Władze, zgodnie z założeniami „strategiczności”, doglądają inwestycji. W kwietniu 2012 r. farmę odwiedził wicepremier Wiktor Zubkow[12], w maju 2012 r. premier Dmitrij Miedwiediew[13]. Zubkow wziął ze sobą 17 innych szefów regionów, żeby pokazać im przykład udanej realizacji projektu w sferze rolno-przemysłowej. Zainteresowania i wsparcia ze strony władzy państwowej nie wstydzą się również oficjalni właściciele holdingu.


Kto gospodarzem?

Powszechnie kompleks w obwodzie briańskim to inwestycja Miratorgu, chociaż dokładne informacje dotyczące akcjonariatu nie są znane. Dane federalnego rejestru osób prawnych podają, że właścicielem Briańskiej kompanii mięsnej są: Miratorg-Briańsk (99,99%) oraz holding rolno-przemysłowy Miratorg (0,01%). Idąc dalej Miratorg-Briańsk należy do: Agromir Ltd (99,99%) oraz Saudade Enterprises Ltd (0,01%) – obie spółki są zarejestrowane na Cyprze, co pozwala zapewnić nie tylko oszczędności podatkowe, lecz także anonimowość struktury akcjonariatu[14]. Sam holding Miratorg według danych rosyjskiego rejestru należy również do tych dwóch spółek, z jednakowo nierównomiernym udziałem. Wsparcie dla holdingu oznacza więc finansowanie off-shorowych spółek, co stoi w jawnej sprzeczności z oficjalną polityką Putina.

Wskazuje się też na powiązania rodzinne – Linnik to panieńskie nazwisko żony Miedwiediewa. Chociaż obie strony mówią o przypadku, jedna z wersji przekazuje, że jest to projekt obecnego premiera. Inna, że sięga w hierarchii jeszcze wyżej…



[1] Е. Локтионова, Короли и мясо, 08.02.2010, za: http://www.kommersant.ru/doc/1310339.
[2] Почему „Мираторг” накачивают бюджетными деньгами, 19.02.2013, za: http://torgrus.com/30489.
[3] Е. Локтионова, op.cit.
[4] Мираторг, официальный сайт, za: http://www.miratorg.ru.
[5] Перечень системообразующих организаций (утв. Правительственной комиссией по повышению устойчивости развития российской экономики), za: http://base.garant.ru/12164210/.
[6] „Мираторг” создаст свиноводческий дивизион в Курской области за 85 млрд рублей,  07.09.2014, za:  http://www.finmarket.ru/news/3806952.
[7] Осенью брянские фермы «Мираторга» получат свыше 34 тыс. телят абердин-ангусов, 09.09.2014, za: http://gorodbryansk.info/2014/09/miratorg-101/
[8] Почему „Мираторг”…, op.cit
[9] Председатель Правительства Российской Федерации В.В.Путин провёл рабочую встречу с губернатором Брянской области Н.В.Дениным, 24.12.2010, za: http://archive.premier.gov.ru/events/news/13615/.
[10] Постановление «О внесении изменений в порядок предоставления в 2011 году субсидий сельскохозяйственным товаропроизводителям, крестьянским (фермерским) хозяйствам Брянской области» №1032, 15.11.2011, za: http://docs.cntd.ru/document/974020669.
[11] Почему „Мираторг”…, op.cit
[12] Первый заместитель Председателя Правительства Российской Федерации В.А.Зубков завершил рабочую поездку в Брянскую область, 18.04.2012, za: http://archive.government.ru/docs/18710/.
[13] Дело Мираторга: Дмитрий Медведев лоббирует лично, 23.05.2012, za: http://briansk.ru/economy/delo-miratorga-dmitrij-medvedev-lobbiruet-lichno.2012523.276308.html
[14] Сведения о государственной регистрации юридических лиц, индивидуальных предпринимателей, крестьянских (фермерских) хозяйств, za: http://egrul.nalog.ru/