12 październik 2008

Grecja nie uznaje nazwy „Macedonia” od chwili uzyskania przez to państwo niepodległości  w 1991 roku. Władze w Atenach argumentują, iż jest ona świadectwem roszczeń terytorialnych w stosunku do historycznej części Grecji, czemu Skopie stanowczo zaprzecza.

Liderzy Macedonii zaangażowali się w spór z Grecją jeszcze przed oczekiwaną prezentacją propozycji kompromisu. Zachodni dyplomaci twierdzili, że władze w Skopie muszą go przyjąć, jeśli chcą podtrzymać kurs integracji z Unią Europejską i NATO.

Bezprecedensowa była słowna wymiana między prezydentem B. Crvenkovskim i prezesem Rady Ministrów Nikolą Gruevskim. Wracając ze Stanów Zjednoczonych w dniu 29 września br., Crvenkovski oskarżył Gruevskiego o utrudnianie rozmów z Grecją. Położył on nacisk na „absurdalność” sporu o nazwę i zasugerował, iż Macedonia powinna być gotowa na przyjęcie kompromisu. Wzywam prezesa Rady Ministrów, by był bardziej odpowiedzialny w tych ważnych dla Macedonii czasach i by był skłonny sprostać tym wyzwaniom: inaczej mówiąc, był prawdziwym prezesem Rady Ministrów – powiedział dziennikarzom Gruevski, posądzając Crvenkovskiego o defetyzm i winiąc go za akceptację kompromisu w postaci nazwy „Była Jugosłowiańska Republika Macedonii”, używanej m.in. w nomenklaturze ONZ od 1993 roku.  

Od reelekcji w wyborach 1 czerwca br., premier i jego rząd angażowali się w spór o nazwę republiki. N. Gruevski wywołał gniew w Grecji, wysuwając żądania lepszej ochrony mniejszości macedońskiej w tym państwie. Ateny ostrzegły, że takie postępowanie tylko zaszkodzi interesom Skopie.

Zachodni dyplomaci ponaglają teraz Macedonię w kwestii przyjęcia kompromisu, który ma zostać przedstawiony przez amerykańskiego dyplomatę Mathew Niemetza. Aktualna administracja USA dołożyła starań, by doprowadzić do porozumienia, które otworzyłoby przed Macedonią drzwi do NATO. Podczas szczytu w kwietniu, Macedonia nie uzyskała zgody państw członkowskich Sojuszu na przyznanie Planu Działania na rzecz Członkostwa (MAP) z powodu greckiego weta. Dyplomaci podkreślają, iż następna administracja amerykańska może przywiązywać do tej kwestii mniej uwagi.

B. Crvenkovski i europejski Komisarz ds. Rozszerzenia O. Rehn, oświadczyli podczas konferencji prasowej (02.10.) w Brukseli, że siedemnastoletni spór w sprawie nazwy państwa między Skopie i Atenami może dobiegać końca. Po spotkaniu, prezydent B. Crvenkovski w obecności dziennikarzy ogłosił, że oczekuje ostatecznej propozycji mediatora z ramienia ONZ, Mathew Niemetza, wkrótce po jego spotkaniu 7 października w Nowym Jorku z negocjatorami obu państw.

Kompromisowa propozycja wysunięta przez M. Niemetza zakłada użycie na arenie międzynarodowej nazwy „Północna Macedonia”, przy czym konstytucyjna nazwa „Macedonia” miałaby obowiązywać w relacjach wewnątrzpaństwowych, a także w bilateralnych stosunkach z państwami, które uznają tę formę. Amerykański dyplomata stwierdził, że oczekuje odpowiedzi na tę propozycję do 24 października.

Kompromis był do tej pory akceptowany przez Grecję, ale nie przez Macedonię. Ta ostatnia wykazuje jednak obecnie większą elastyczność. Obie strony powstrzymywały się od oficjalnych komentarzy, co było przez obserwatorów postrzegane jako dobry znak.

Komisarz O. Rehn wyraził optymizm co do prowadzonych przy mediacji ONZ rozmów i uznanie dla wytrwałości samego mediatora – M. Niemetza. Dał także wyraz przekonaniu, iż jest to ostatnia tura rozmów i niedługo nastąpi rozstrzygnięcie.

Jeżeli nie dojdzie do zaakceptowania kompromisu, stosunki grecko-macedońskie mogą ulec zamrożeniu. Pogorszy się wówczas sytuacja strony macedońskiej, dążącej do integracji z NATO i Unią Europejską. Wniosek ten wypływa także z wizyty w Ohrid sekretarza obrony USA, Roberta Gatesa.

Źródła:

http://www.b92.net/.
http://www.ekathimerini.com/.
http:// www.euractiv.com/.
http://www.jpost.com/.