O wschodzie słońca rozpoczął się Ramadan

• bliski wschód
• islam
• muzułmanie

Dzisiaj o wschodzie słońca muzułmanie na całym świecie rozpoczęli 30-dniowy post zwany Ramadanem. Zakończy go radosne święto Ramadan Bajram, jedno z dwóch najważniejszych u muzułmanów, którego trzydniowe obchody rozpoczną się 17 lipca.

Społeczność muzułmańska licząca 1,6 miliarda ludzi na całym świecie rozpoczyna miesiąc postu. Ramadan to najświętszy miesiąc w islamskim kalendarzu. Jego wyznawcy wierzą, że wtedy prorok Mahomet otrzymał Koran. Od wschodu do zachodu słońca powstrzymują się od jedzenia, picia, palenia oraz seksu, by kierować swoje umysły w stronę Allaha.

Ścisły post w Ramadanie jest jednym z pięciu najważniejszych filarów islamu. Pozostałe to wyznanie wiary, modlitwa, jałmużna oraz pielgrzymka do Mekki. Od tego obowiązku zwolnione są dzieci (teoretycznie poniżej 10 roku życia) oraz ludzie starzy (w społeczeństwie o niskiej średniej życia za takich uważano tych, którzy ukończyli 40 lat), podróżni (gdy czas podróży przekracza 3 dni), chorzy, kobiety ciężarne i w okresie menstruacji, osoby podejmujące ciężką pracę fizyczną, pijacy czy opętani szałem. Koran (II 183-4) głosi: “Jest wam przepisany, post, tak jak został przepisany tym, którzy byli przed wami […] na określoną liczbę dni. […] A temu z was, kto jest chory albo w podróży, to na pewną liczbę innych dni.”

W czasie postu muzułmanie poświęcają czas postu na refleksję nad własnymi dokonaniami i starają się rozliczyć ze wszystkich uczynków. Zdaniem duchownych szczera modlitwa i pokorne znoszenie wyrzeczeń pozwalają lepiej zrozumieć tych, którzy cierpią głód i niedostatek każdego dnia. Jest to okres wyciszenia, zwiększonej życzliwości wobec świata i ludzi. Muzułmanie w tym czasie powstrzymują się od gniewu i kłótni, od wyrządzania komukolwiek najmniejszego nawet zła.  
Przywołanie Mahometa

Post ramadanu dla muzułmanów jest przywołaniem zwyczaju Mahometa, który w tym właśnie miesiącu spędzał noce na medytacji. Jest także rytualnym odtworzeniem sytuacji, kiedy Koran został mu objawiony: “Post jest dla was dobrem, jeśli chcecie wiedzieć, to jest miesiąc ramadan, w którym został zesłany Koran.” (Koran, II 184). To kluczowe dla historii islamu przeżycie mistyczne Mahometa, upamiętnione w poście, było objawieniem w podwójnym sensie: jako objawienie właściwe (tanzil) w postaci Świętej Księgi, i jako natchnienie (ilham, wahj) zesłane prosto do serca proroka.

Całe rodziny udają się do świętych miast, zwiedzają groby mędrców i mauzolea świętych. Dużo czasu poświęca się rozmyślaniom religijnym i kultywuje lokalne tradycje religijne. W tradycji sufijskiej odżywa zwyczaj obrzędów mistycznych, w tym rytualnego tańca. Najbardziej znanym z nich, gł. w Turcji, jest taniec związany z świeckim bractwem tańczących derwiszów, mewlewi lub mawlawijja, założonym przez Mewlanę Dżalal ad-Din Rumiego (zm. 1273 r.).

Gdy zajdzie słońce, muzułmanie przystępują do głównego posiłku (fitr) dnia, znacznie obfitszego niż zazwyczaj. Hatif wyjaśnia: “Kolacje powinny być obfite, gdyż można, co więcej: należy się spodziewać gości. W islamie istnieje tradycja, że muzułmanin, szczególnie poszczący nie powinien jeść sam. Tak jak zbiorowa modlitwa piątkowa.” Noc staje się porą przyjęć towarzyskich i odwiedzin, częstszych wypadów do kina. Hatif dodaje: “Już po kolacji całe rodziny chodzą do siebie w odwiedziny. Czasem kobiety idą w odwiedziny do swoich koleżanek lub rodziców. Mężczyźni idą wówczas się bawić osobno. Istnieje wiele zawodów i gier towarzyskich. Przykładowo tworzą się dwie grupy, które siedzą przez 3-4 godziny nocne w dwóch rzędach naprzeciwko siebie i robią zakłady. Obozy często reprezentują różne dzielnice lub nawet miasta. Przegrywający muszą zafundować zwycięzcom obfitą kolację.” Spowolniony rytm dnia po części  jest skutkiem nieprzespanych nocy...
Nastanie świtu obwieszcza konieczność wznowienia postu. Mahomet powiada: “Jedzcie i pijcie, aż odróżnicie nitkę białą od nitki czarnej o świcie, następnie wypełniajcie post do nocy” (Koran II 187). Post odnawia się po lżejszym posiłku (sahur) tuż przed świtem, gdy wierny wypowie wolę (nijja) przystąpienia do postu.

Turyści podczas Ramadanu

Turyści spędzający urlop na leżaku pod palmą albo w hotelowym basenie generalnie nie muszą się przejmować ramadanem. Lubujących się w wycieczkach po okolicach, podróżujący na własną rękę, powinni wiedzieć, że ramadan może się okazać złym okresem na zwiedzanie krajów muzułmańskich.
Urzędy i banki są czynne krócej, zmieniają się rozkłady jazdy. Bywa, że przed południem trudno jest znaleźć taksówkę, bo kierowcy odsypiają długie biesiady przeciągające się do późna w nocy. Podróżowanie jest kłopotliwe szczególnie pod koniec ramadanu, gdy na kończące post święto Id al-Fitr zjeżdżają się całe rodziny, podobnie jak na nasze Boże Narodzenie. Bardzo trudno wówczas znaleźć wolne pokoje w hotelach czy miejsce w pojazdach komunikacji miejskiej.

W ciągu dnia kawiarnie i restauracje nie nastawione na obsługę turystów są zamknięte. Nieliczne otwarte lokale działają na zwolnionych obrotach. Dla muzułmanów współuczestnictwo w umartwieniu jest ważnym, symbolicznym i społecznym elementem postu i dla głęboko wierzących nie jest niczym dziwnym, że oczekują tego także od odwiedzających ich kraj turystów innego wyznania.
Żywność można kupić bez problemu na targach i w sklepach spożywczych, ale nawet w liberalnej Turcji czy Tunezji jedzenie w miejscach publicznych nie należy do dobrego tonu (podobnie jak picie i palenie papierosów). Posiłki najlepiej spożywać w sposób dyskretny i zbytnio się nie afiszować. W Syrii czy Libanie zawsze też można wybrać się na obiad do dzielnic chrześcijańskich, gdzie można zjeść bez problemów i unikając nieprzychylnych spojrzeń.

Urzędy pocztowe, kantory, banki i wszelkie instytucje mają znacznie skrócone godziny urzędowania. Tuż przed zachodem słońca wszystko jest zamknięte, bo każdy spieszy się na wieczorny posiłek kończący kilkanaście godzin głodówki.

Biesiady w czasie Ramadanu trwają nawet do wczesnych godzin porannych. W wielu konserwatywnych miastach tylko w tym miesiącu można mówić o życiu nocnym. Koniec ramadanu, a ściślej - pierwsze dni następującego po nim miesiąca szawwal - to Id al-Fitr, święto zakończenia postu. Zwykle trwa ono 4-5 dni, i podobnie jak nasze Boże Narodzenie, jest okazją do zjazdów rodzinnych. Dlatego może być wtedy trudno o miejsce w hotelach, a autobusy i pociągi pękają w szwach. Większość urzędów i sklepów jest nieczynna.
 

Źródło:
Czas i historia w Islamie, Krzysztof Kościelniak, Księgarnia Akademicka
Islam, Khan Gabriel Mandel, PIW
Przekłady Koranu Józefa Bielawskiego, Koran, PIW