Michelle Bachelet. Fartuch i mundur
08 kwiecień 2014
Michelle Bachelet, córka generała Alberta Bacheleta, po raz drugi wygrała wybory prezydenckie w Chile, udowadniając, że kobieta może zdobyć zaufanie w liczącym ponad 16 mln obywateli kraju Ameryki Łacińskiej. Ostateczny pojedynek rozegrał się 15 grudnia 2013 r. pomiędzy przyjaciółkami z dzieciństwa, stojącymi po dwóch stronach barykady. Zajmująca drugie miejsce w wyborach, Evelyn Matthei, przegrała zdobywając zaledwie 38 proc. głosów. W czym tkwi sekret nowej-starej pani prezydent?
Dzieciństwo i młodość
{mosimage}Michelle Bachelet urodziła się 29 września 1951 roku w Santiago de Chile jako druga córka archeolog Ángeli Jerii Gómez oraz generała sił powietrznych Alberta Bacheleta Martineza. Z uwagi na charakter pracy ojca, cała rodzina często zmieniała swoje miejsce zamieszkania. Michelle uczęszczała do kilku szkół podstawowych w takich miastach jak: Quintero, Cerro Moreno, Antofagasta i San Bernardo. W 1962 r., ze względu na misję generała Bacheleta w Ambasadzie Chile w Waszyngtonie, rodzina przeprowadziła się do Stanów Zjednoczonych. Dzięki temu przyszła prezydent poszła do szkoły w stanie Maryland i nauczyła się biegle posługiwać językiem angielskim. Po dwóch latach rodzina powróciła do Chile, gdzie w 1969 r. Michelle ukończyła z wyróżnieniem prestiżową szkołę dla dziewcząt Liceum nr 1 im. Javiera Carrery - wykazując skłonności przywódcze już na tym etapie swojego życia. Była przewodniczącą klasy, śpiewała w chórze szkolnym, grała w drużynie siatkarek, a nawet założyła zespół muzyczny, z którym jeździła na festiwale i konkursy do innych szkół. W 1970 r. została przyjęta na wydział medyczny Uniwersytetu Santiago de Chile. Początkowo planowała iść na studia ekonomiczne lub socjologiczne, jednak ostatecznie zmieniła te plany. Jak sama przyznaje przekonały ją słowa ojca: „Zawód ten pozwala konkretnie pomóc ludziom radzić sobie z bólem” oraz „Jest to też sposób na wkład w polepszenie warunków służby zdrowia w Chile”.
Wśród przyjaciół i wrogów
Poprzez przebywanie w placówkach dyplomatycznych, Michelle już jako dziecko zaprzyjaźniła się ze swoją późniejszą rywalką polityczną – Evelyn – córką gen. Fernanda Matthei, niegdyś przyjaciela, a później kata gen. Bacheleta. Panowie przyjaźnili się, ich rodziny spotykały się, a dziewczynki razem bawiły. Niestety po zamachu stanu w 1973 roku, Matthei stanął po stronie Pinocheta i przyłączył się do junty wojskowej, która aresztowała Bacheleta za wierność socjalistycznemu rządowi Salvadora Allendego i torturowała generała aż do jego śmierci w 1974 r.
Już w 1970 r. podczas studiów, Michelle dołączyła do młodzieżówki socjalistycznej. W tym czasie została też członkiem lewicowej partii Unidad Popular. Podczas zamachu stanu Pinocheta, zarówno ona jak i jej matka przyłączyły się do działalności socjalistycznego podziemia. Po schwytaniu większości działaczy i śmierci generała Bacheleta, obie kobiety musiały na jakiś czas opuścić ojczyznę. Po powrocie do kraju, Michelle ukończyła przerwane studia medyczne, a od drugiej połowy lat 80. zaczęła ponownie coraz aktywniej angażować się w politykę i w walkę o przywrócenie demokracji w Chile. Po zakończeniu dyktatury Pinocheta, w latach 1994-97 Bachelet była starszą asystentką zastępcy ministra zdrowia. Idąc za ciosem, w roku 1996 zdecydowała się podjąć kolejne studia, tym razem na kierunku strategii wojskowej w prestiżowej uczelni ANEPE w Chile. Będąc najlepszą studentką, zdobyła stypendium, które pozwoliło jej kontynuować naukę w Waszyngtonie. W 1998 roku uzyskała tam tytuł magistra nauk wojskowych.
Pani Minister
W 2000 roku, będąc jeszcze mało znana opinii publicznej, Bachelet objęła tekę ministra zdrowia w rządzie prezydenta Ricardo Lagosa. Wyzwaniem, które przed nią postawiono była reforma systemu służby zdrowia tak, by zniwelować długie kolejki osób oczekujących na zabiegi. Nowej minister udało się je zmniejszyć o 90 proc., jednak czując, że nie spełniła do końca postawionego jej zadania, złożyła rezygnację, którą prezydent Lagos odrzucił. Wprowadziła też darmową dystrybucję tabletek postkoidalnych dla ofiar gwałtu, czym wzbudziła spore kontrowersje.
Dn. 7 stycznia 2002 r. została mianowana ministrem obrony, stając się pierwszą kobietą na tym stanowisku w całej Ameryce Łacińskiej oraz jedną z niewielu na świecie. Wykonując obowiązki ministra promowała pojednanie ofiar z oprawcami z czasów dyktatury Pinocheta. Jej działania doprowadziły do stworzenia deklaracji gen. Juana Emilio Cheyre z 2003 r. ze słynnym hasłem „nigdy więcej”, w której wojsko zobowiązało się, że nigdy już nie będzie próbowało obalić demokracji. Ponadto Bachelet zreformowała wojskowy system emerytalny, zmodernizowała armię i zaangażowała się w międzynarodowe misje pokojowe. Moment, który być może był decydującym w późniejszych wygranych wyborach prezydenckich, nadarzył się w połowie 2002 r. Podczas powodzi, która nawiedziła północną część kraju, Bachelet jako minister obrony, koordynowała akcją ratunkową siedząc na poduszkowcu, ubrana w płaszcz i czapkę wojskową. Jej zdjęcia szybko obiegły kraj, wzbudzając falę sympatii dla minister, która nie wydaje rozkazów zza biurka, ale wychodzi do ludzi.
Prezydentura
W 2004 roku po przeprowadzonych badaniach opinii publicznej, Michelle została wytypowana przez partię socjalistyczną na kandydatkę, która miała szansę wygrać wybory prezydenckie. Mimo początkowych wątpliwości, zgodziła się, nie chcąc zawieść zaufania osób jej popierających. Dn. 28 stycznia 2005 roku została ogłoszona jej oficjalna kandydatura z ramienia Partii Socjalistycznej. W grudniu tego samego roku, zdobywając 46 proc. głosów, przeszła do drugiej tury wyborów, gdzie musiała zmierzyć się z centro-prawicowym kandydatem Sebastianem Piñerą. Ostatecznie Bachelet pokonała rywala, uzyskując 53,5 proc. głosów i zostając pierwszą kobietą prezydent w historii Chile. Co ciekawe, zwycięstwem tym zdobyła też tytuł pierwszej kobiety prezydent w kraju latynoamerykańskim, która nie była żoną poprzedniego prezydenta i została wybrana w demokratycznych wyborach. Tworząc swój gabinet ministrów, zadbała o równą liczbę kobiet i mężczyzn na stanowiskach.
Prognozy
Popularność Michelle Bachelet po prezydenturze w latach 2006-2010 tylko się umocniła. Potwierdzeniem tego jest niewątpliwie ubiegłoroczna reelekcja. Co więcej, w drugiej turze wyborów byłej prezydent przyszło zmierzyć się ze swoją przyjaciółką z dzieciństwa - Evelyn Matthei. W kraju, w którym wcześniej nikt nie myślał o kobiecie na najwyższym stanowisku, sytuacja ta potwierdza, że praca Michelle jako prekursorki nie poszła na marne. Fakt wygranych ponownie wyborów prezydenckich, udowadnia, iż poparcie dla Michelle Bachelet wciąż jest ogromne. Kraj po wcześniejszej burzliwej historii, pod rządami kobiety zaczyna stawać się potęgą w Ameryce Południowej. Mimo kryzysu Chile rozwija się gospodarczo, a wskaźniki ubóstwa czy bezrobocia są tu dużo niższe niż w innych krajach regionu. Warto też podkreślić, że rządy kobiet w takich krajach jak Brazylia czy Argentyna, nie cieszą się aż taką popularnością i nie przynoszą takich efektów. Mimo to, Michelle Bachelet ma coś wspólnego z koleżankami z innych państw regionu. Wszystkie one dają nowe, świeże spojrzenie na politykę i nadzieję na wyrównanie szans dla wszystkich obywateli, we wszystkich dziedzinach życia, bez względu na płeć.
----------
Źródła:
M. Stasiński, O prezydenturę w Chile powalczą córki ofiary i kata, „Gazeta Wyborcza”, 2013-07-22 http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105404,14314232,O_prezydenture_w_Chile_powalcza_corki_ofiary_i_kata.html dostęp 30.03.2014
M. Stasiński, Chilijczycy osądzą najcięższe zbrodnie dyktatury Pinocheta, „Gazeta Wyborcza”, 17.10.2006 http://wyborcza.pl/dziennikarze/1,84011,3687259.html dostęp 30.03.2014
Hivatalosan is Bachelet Chile megválasztott elnöke Latin-Amerika Társaság, 11.01.2014 http://www.latin-amerika.hu/hirek/aktualis/1808-hivatalosan-is-bachelet-chile-megvalasztott-elnoeke dostęp 30.03.2014
Chile election: Michelle Bachelet far ahead, but falls short of outright victory The Guardian 18.11.2013, http://www.theguardian.com/world/2013/nov/18/chile-election-michelle-bachelet-falls-short-outright dostęp 30.03.2014
C. Jeffries, Welcome Madam Chilean President to Washington, Council nof Hemispheric Affairs 7.06.2006, http://www.coha.org/welcome-madam-chilean-president-to-washington/ dostęp 30.03.2014
L. Rohter, With a New Leader, Chile Seems to Shuck Its Strait Laces, “The New York Times”, 8.03.2006, http://www.nytimes.com/2006/03/08/international/americas/08letter.html?_r=2&oref=slogin& dostęp 30.03.2014
The unexpected travails of the woman who would be president, “The Economist”, 8.12.2005 http://www.economist.com/node/5280773 dostęp 30.03.2014
The woman taking Chiles top Job, “BBC News”, 16.01.2006 http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4087510.stm dostęp 30.03.2014
Oficjalna strona UNICEF http://www.unicef.org/infobycountry/chile_statistics.html#119 dostęp 30.03.2014
Wolność w szwedzkim modelu państwa opiekuńczego
