Nowa premier Chorwacji
Po całodziennej debacie, w poniedziałek (6.7) wieczorem chorwacki parlament zatwierdził nowy, centroprawicowy gabinet, na którego czele stanęła Jadranka Kosor. Jest to pierwsza kobieta-premier w historii Chorwacji.
Nowy rząd kraju powstał w wyniku nieoczekiwanej dymisji, jaką 1 lipca złożył rządzący Chorwacją od 2003 roku Ivo Sanader. Prezydent Stjepan Mesić przyjał jego rezygnację i mandat do utworzenia nowego gabinetu powierzył dotychczasowej wicepremier i minister ds. rodziny, weteranów wojennych i solidarności międzypokoleniowej Jadrance Kosor. W minioną niedzielę (5.7) Kosor zastąpiła również Ivo Sanadera na stanowisku szefa Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) - głównej partii koalicji rządowej. Były premier, który pełnił funkcję przewodniczącego partii od 2000 roku zachował jednak stanowisko honorowego przewodniczącego stronnictwa.
Skład chorwackiej koalicji rządowej pozostaje niezmienny - gabinet Jadranki Kosor tworzą centroprawicowa Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (HDZ) i tzw. "zielono - żółty" blok Chorwackiej Partii Chłopskiej i Chorwackiej Partii Socjaliberalnej (HSS-HSLS). Rząd popierają również posłowie mniejszości narodowych, w tym - chorwackich Serbów, których reprezentant - Slobodan Uzelac w poprzednim i obecnym gabinecie sprawuje funkcję wicepremiera oraz ministra ds. rozwoju regionalnego, odbudowy i powrotu uchodźców. Skład nowego rządu pozostaje w dużej części identyczny z tzw. drugim rządem Ivo Sanadera, który objął władzę po wygranych przez Chorwacką Wspólnotę Demokratyczną (HDZ) wyborach w 2007 roku. Nowi ministrowie obejmą resorty nauki, edukacji i sportu, zwolnione przez nową premier ministerstwo ds. rodziny, weteranów wojennych i solidarności między pokoleniowej, administracji oraz rolnictwa, rybołóstwa i rozwoju terenów wiejskich.
W parlamentarnym głosowaniu, nowy rząd poparło 83 posłów, a przeciw głosowało 45 deputowanych stronnictw opozycji - Partii Socjaldemokratycznej (SDP) oraz Chorwackiej Partii Ludowej (HNS).
Rząd Jadranki Kosor jest 11 gabinetem w 18-letnich dziejach niepodległej Chorwacji.
W swoim expose, nowa premier podkreśliła, że priorytetami jej gabinetu będą walką z kryzysem gospodarczym, zakończenie sporu granicznego ze Słowenią o rozgraniczenie Zalewu Pirańskiego na północnym Adriatyku oraz niewielkich obszarów lądowych wokół rzek Mura i Dragonja oraz pomyślne zakończenie negocjacji akcesyjnych z na temat wejścia kraju do UE. Ciągnący się od kilkunastu lat spór graniczny ze Słoweńcami rzucił się cieniem na proces chorwackiej eurointegracji. Władze w Ljubljanie od wielu miesięcy blokuja zamykanie i otwieranie kolejnych rozdziałów w negocjacjach akcesyjnych Zagrzebia z Brukselą, twierdząc, że w swoim stanowisku akcesyjnym Chorwaci przesądzają na swoją korzyść rozwiązanie bilateralnego sporu.
Kosor zapowiedziała, że w polityce gospodarczej rząd skupi się na zapewnieniu równowagi makroekonomicznej oraz stworzeniu warunków dla rozwoju i wzrostu gospodarczego. Ma to szczególne znaczenie w dobie obecnego kryzysu, ktorego skutki uderzyły również w Chorwację - w pierwszych trzech miesiącach br. krajowy PKB spadł tam o ponad 6,7 proc. Premier zwróciła uwagę, że pomimo kryzysu, rząd nie miał do tej pory problemu z regularnymi wypłatami i świadczeniami socjalnymi, a politycy muszą podjąć wszelkie działania ku temu, aby jak najlepiej zamortyzować skutki kryzysu które dotknęły słabsze ekonomicznie warstwy społeczeństwa. Celem rządu będzie także zachowanie stabilności systemu bankowego i krajowej waluty. Władza podejmie również pakiet działań na rzecz poprawy konkurencyjności gospodarki, promowania ekologicznego rolnictwa, stymulowania produkcji i eksportu oraz rozpocznie inwestycje infrastrukturalne na obszarach wiejskich.
Premier planuje też politykę wspierającej dalszy rozwój turystyki (jednego z największych źródeł przychodu krajowego PKB), nowych inwestycji mieszkaniowych, a także walkę z zanieczyszczeniem środowiska.
Kosor zapowiedziała również zdecydowaną walkę z korupcją i zorganizowaną przestępczością oraz zdecydowanie odrzuciła zgłaszane przez lewicową opozycję projekty dekrymininalizacji miękkich narkotyków.
Rząd ma również prowadzić aktywną politykę społeczną, wśród ktorej na czołowe miejsce wysuwa się przeciwdziałanie bezrobociu (w maju br. jego stopa wyniosła ponad 10 proc.), aktywizacja zawodowa osób po 45 roku życia (w szczególności kobiet i weteranów wojennych), a także rozwój instrumentów dialogu społecznego pomiędzy przedsiębiorcami a związkami zawodowymi. Jadranka Kosor zapowiedziała, że jej gabinet będzie się zdecydowanie przeciwstawiał wszelkim formom dyskryminacji etnicznej i społecznej, a także strukturalnie wspierać będzie Chorwatów mieszkających w Bośni i Hercegowinie oraz rozsianą po całym świecie diasporę.
Pomimo trwającej słoweńskiej blokady rozmów akcesyjnych, Jadranka Kosor zapowiedziała, że Zagrzeb do końca br. z sukcesem zamknąć wszystkie rozdziały w negocjacjach z Brukselą.
"Jestem absolutnie przekonana, że do końca roku Słoweńcy cofną blokadę. Chorwacja to Europa, nasze wartości to wartości europejskie i chciałabym powiedzieć naszym europejskim przyjaciołom, że na drodze eurointegracji wykonaliśmy swoją część pracy i dalej będziemy ją kontynuować. Chorwacja jak najszybciej powinna wejść do UE, ale nie za każdą cenę. Chorwacja stanie się pełnoprawnym członkiem europejskiej rodziny i kręgu cywilizacyjnego, do którego należymy, pomimo historycznej krótkowzroczności naszych północnych sąsiadów" - mówiła z trybuny chorwackiego parlamentu (chorw. Saboru) nowa premier.
Kosor potwierdziła również, że Zagrzeb będzie sumiennie i aktywnie wypełniał swoje zobowiązania wypływające z członkostwa w NATO oraz funkcji niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. Działania dyplomatyczne Zagrzebia skupią się również na zapewnieniu stabilizacji w regionie Europy Południowo-Wschodniej i wspieraniu współpracy regionalnej w trójkącie Adratyk - Morze Czarne - Morze Śródziemne.
Podczas debaty nad expose członkowie koalicji rządzącej skrytykowali dążenia opozycji do rozpisania przyśpieszonych wyborów parlamentarnych, argumentując, że w momencie globalnego kryzysu gospodarczego i trudnej sytuacji wokół chorwackich negocjacji akcesyjnych, nowa kampania wyborcza osłabiłaby dyplomatyczny potencjał kraju.
Pierwszy dzień swojego urzędowania pani premier rozpoczęła od spotkania ze swoim poprzednikiem. Ivo Sanaderem. "Jadranka Kosor będzie wspaniałym szefem rządu. Nie potrzebuje żadnych rad, pracowała ze mną długie lata i mam do niej pełne zaufanie" - mówił we wtorek (7.6) rano były premier.
Jadranka Kosor ma 56 lat i ukończyła Wydział Prawa na Uniwersytycie w Zagrzebiu. Od 1972 roku pracowała jako dziennikarka i redaktorka w chorwackim radiu i prasie. Podczas wojny z Serbami w latach 1991-95 prowadziła w państwowej rozgłośni radiowej HRT audycje dotyczące sytuacji społecznej ofiar konfliktu zbrojnego, w szczególności uchodżców, ich rodzin oraz kobiet. Ma dorosłego syna, jest praktykującą katoliczką. W 2005 roku z ramienia Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) startowała w wyborach prezydenckich, ale przegrała z urzędującym prezydentem Stjepanem Mesićem.
Na podstawie: hrt.hr, vjesnik.hr, jutarnji.hr
Na zdjęciu: Jadranka Kosor, nowa premier Chorwacji, za: vlada.hr
Saulius Skvernelis nowym premierem Litwy
