Druga szansa, Zbigniew Brzeziński

• zbigniew brzeziński

Jedno supermocarstwo, piętnaście lat, trzech prezydentów – o tym jest "Druga Szansa". Książka została napisana z myślą o zbliżających się wyborach prezydenckich w USA. Zbigniew Brzeziński pokusił się o ocenę poczynań trzech ostatnich prezydentów Ameryki jako przywódców jedynego światowego imperium. Z diagnozy polityki zagranicznej prowadzonej kolejno przez George’a Busha, Billa Clintona i George’a W. Busha wyłania się miejsce Stanów Zjednoczonych w dzisiejszym świecie oraz droga, jaką, zdaniem Brzezińskiego, powinien pójść następny prezydent.

Brzeziński, doradca ds. bezpieczeństwa prezydenta Jimmy’ego Cartera, nie ma wątpliwości; W ciągu kilkunastu lat od upadku ZSRR Ameryka roztrwoniła swój potencjał i pozycję światowego przywódcy. "(…)Ameryka stała się obiektem powszechnej wrogości, zakwestionowano prawomocność jej poczynań, jej wiarygodność legła w gruzach, armia ugrzęzła na „globalnych Bałkanach” od Suezu do Xinjiangu, dawni wierni sojusznicy dystansują się od Stanów Zjednoczonych, a badania światowej opinii publicznej ujawniają narastającą niechęć do niej."

Na kartach książki śledzimy najważniejsze wydarzenia ostatnich dwudziestu lat oraz odpowiadające im działania amerykańskiej administracji. Obronną ręką z takiego zestawienia wychodzi tylko George Bush senior.

Brzeziński docenia mistrzostwo dyplomacji Busha oraz bezmiar trudności z którymi musiał się zmierzyć kończąc zimną wojnę. Największymi błędami Busha seniora było nie to co zrobił, a to czego nie zrobił. Nie obalenia Saddama Husajna, nie określenie priorytetów Ameryki po zimnej wojnie, nie zwrócenie uwagi w narastający konflikt w Jugosławii, bierne stanowisko wobec zdewastowanego wojną Afganistanu i brak zdecydowania w sprawie procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie. Pomimo tych zaniechań Brzeziński, niczym profesora, wystawia Bushowi ocenę dobrą.

Na taka wyrozumiałość nie mógł już liczyć Bill Clinton. Brzeziński zarzuca mu zbyt duży idealizm i optymizm w kwestii globalizacji oraz nadmierną koncentrację na sprawach wewnętrznych kosztem polityki zagranicznej. Niewybaczalnym błędem Clintona była nieadekwatna reakcja na Północno Koreański program atomowy oraz w mniejszym stopniu na ambicje atomowe Indii i Pakistanu. Clinton poniósł również porażki na polu globalizacji nie potrafiąc przekonać Kongresu do ratyfikacji Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz protokołu z Kioto. Autor wytyka Clintonowi brak zaangażowania w rozwiązanie konfliktu w Ruandzie oraz pospieszne wycofanie sił z Somalii. Jednak najgorszy błąd Clintona to zaprzepaszczenie okazji, która miała miejsce w okresie od podpisania porozumień z Oslo we wrześniu 1993 do zabójstwa premiera Rabina w listopadzie 1995, do unormowania stosunków izraelsko – palestyńskich. Pozytywnie ocenia Brzeziński decyzje Clintona dotyczące rozszerzenia NATO, interwencji w Bośni oraz przyjęcia Chin do WTO. Jednak to nie wystarcza i Clinton musi zadowolić się oceną dostateczną.

Suchej nitki nie pozostawia Brzeziński na George W. Bushu. "Katastrofalne przywództwo”"to tytuł rozdziału traktującego o polityce zagranicznej dwóch kadencji George’a W. Busha. "W roli Światowego Przywódcy III George W. Bush okazał się człowiekiem nierozumiejącym swoich czasów i w ciągu zaledwie kilku lat niebezpiecznie podkopał pozycję Ameryki na świecie." Katastrofalne posunięcia Busha doprowadziły do wojny w Iraku, utraty wiarygodności Ameryki w sprawie broni masowej zagłady, aktów okrucieństwa w Abu Ghraib i Guantanamo, osamotnienia USA i wzrostu zagrożenia terroryzmem na świecie. Ponadto autor zarzuca Bushowi błędne, proizraelskie stanowisko w konflikcie bliskowschodnim oraz nieefektywną politykę wobec Iranu. Dostaje się tez Bushowi za przyjacielski stosunek wobec Rosji Putina i obojętność w sprawie ludobójstwa w Darfurze. W skrócie ocena niedostateczna.

Książkę kończy, najlepszy moim zdaniem, rozdział poświęcony roli Ameryki po 2008 r., pod nowym, niosącym nadzieję przywództwem. Brzeziński, z niezwykłą precyzją rysuje perspektywy dla układu sił w świecie w nadchodzących latach oraz z optymizmem patrzy na perspektywy amerykańsko – europejskiej współpracy.

Całość stanowi ciekawy i inspirujący tekst, choć pozostawia po sobie poczucie niedosytu. Ogólnie ocena dobry z plusem.