Świat według Mellera - życie i polityka: ku przyszłości
W drugim tomie książki poznajemy Mellera jako pracownika MSZ - początkowo jako wicedyrektora i dyrektora Departamentu Europy, następnie wiceministra, ambasadora w Paryżu i w Moskwie, wreszcie, jako ministra spraw zagranicznych.
Autor ciekawie opisuje relacje panujące w MSZ począwszy od czasów Krzysztofa Skubiszewskiego, a skończywszy na okresie, gdy sam był ministrem. Meller zachowuje się jak gentelman i stara się nie pisać o Annie Fotydze, choć z książki dowiemy się o kilku starciach wewnątrz MSZ, których przyczyną była późniejsza pani minister.
Interesująca jest analiza stosunków polsko-francuskich i polsko-rosyjskich przez pryzmat pracy Mellera jako ambasadora w tych krajach. Pobyt na obu placówkach był trudny. We Francji Meller musiał współpracować ze skłóconą wewnętrznie Polonią, z kolei w Moskwie na czas jego urzędowania przypadło gwałtowne pogorszenie stosunków polsko-rosyjskich, w tym fala pobić, oraz początki „wojny mięsnej”. Meller miał okazję z bliska obserwować Francuzów i Rosjan, na podstawie swoich doświadczeń obala wiele mitów, które do dziś pokutują w polskiej świadomości zbiorowej.
W książce znajdziemy wiele trafnych spostrzeżeń na temat funkcjonowania Unii Europejskiej. Autor uchyla rąbka tajemnicy i opisuje kulisy negocjacji o unijnym budżecie na lata 2007-2013. Dowiadujemy się na przykład jaką intrygę szykował stary lis Berlusconi, a także jaki wpływ ma nałóg tytoniowy na sojusze polityczne.
Spisując swoje wspomnienia Stefan Meller miał w pamięci radę, jakiej udzielił mu doświadczony dyplomata: „Przypominam sobie rozmowę z byłym prezydentem Francji, Valerym Giscardem d’Estaing. Wyjeżdżałem właśnie z Paryża po zakończeniu misji ambasadorskiej. Powiedział mi wtedy: - Mam nadzieję, panie Stefanie, że nie będzie pan pisał pamiętników ambasadora. – Dlaczego, panie prezydencie? – Ponieważ czytałem ich całą masę. Wszystkie są takie same. Dwa pierwsze zdania brzmią zazwyczaj tak: - ‘Mój poprzednik był idiotą’; ‘Mój następca był niekompetentny’. A reszty nie ma co czytać, bo reszta jest o tym jak genialny okazał się autor. – Mam nadzieję, że uniknąłem tego schematu…”. Uniknął Pan, Panie Stefanie. Jestem tego pewien.
Stefan Meller i Michał Komar
„Świat według Mellera – życie i polityka: ku przyszłości”
Warszawa 2008
Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy