Katarzyna Mill: System polityczny Indii

• indie
• stosunki międzynarodowe
• system polityczny indii
• ustrój indii
• _azjanews
• _dwschod
• _indie
• _subwarto

1. Wstęp

Leżące w Azji Południowej Indie są największą liberalną demokracją świata. Zajmują powierzchnię 3 287 590 km­­2 przy 1.1 miliarda mieszkańców (ONZ 2005). Zajmują teren subkontynentu indyjskiego oraz archipelagów Lakszadwiwów, Andamanów i Nikobarów. Konstytucja indyjska jest jedną z najdłuższych na świecie z 440 artykułami i 12 spisami (w 2004 roku).

2. Krótki rys historyczny

Indie są kolebką prehistorycznych cywilizacji doliny Indusu. Wiek najbardziej znanych osad z tamtego okresu znanych jako Mohendżo Daro i Harappa, naukowcy ustalili na około 2-3 tysiące lat przed naszą erą. Ich upadek wiąże się z napływem odmiennej etnicznie, aryjskiej ludności z północnego zachodu. Uważa się, że przynieśli ze sobą religię opartą na Wedach oraz indoeuropejski język, sanskryt, na którym bazują współczesne języki północnych Indii, m.in. Hindi. Pod wpływem Ariów, doszło do powstania kast, które przetrwały do dziś. Indyjskie kasty są dziedzicznymi grupami społecznymi, oddzielonymi od reszty społeczeństwa sztywnymi barierami rytualnymi, religijnymi lub społecznymi. Charakteryzują się endogamią i komensalizmem.

Teksty religijne wyszczególniają cztery główne grupy: Braminów (kapłanów), Kszatrijów (królów i wojowników), Wajśjów (kupców) oraz Śudrów (służących). Pod wpływem lokalnych różnic, cztery podstawowe kasty uległy dalszym podziałom na tak zwane dźati. Poza czterema głównymi kastami pozostawały też miliony Pariasów („niedotykalnych”) – pogardzanych, pozbawionych większości praw i wykonywających prace uważane za nieczyste.

Na przestrzeni wieków, pod wpływem Mogołów, Anglików oraz kultur lokalnych, system uległ dalszym zmianom i podziałom. Mimo oficjalnego zniesienia systemu kastowego, po dziś dzień jego pozostałości wywierają ogromny wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa indyjskiego.

Tereny obecnych Indii przez setki lat nie były zjednoczone. Królestwa upadały i powstawały nowe. Czasem pojawiał się władca, który pod swoją ręką jednoczył kilka mniejszych księstewek. Jedno z największych imperiów stworzył Ćandragupta Maura, a udoskonalił je jego wnuk, Aśok. Rozwijał się wtedy buddyzm, hinduizm i dżinizm.

Z kolei Islam rozprzestrzenił się w Indiach w dwunastym wieku wraz z konsolidacją władzy Wielkich Mogołów. Wtedy rozpoczął się czarny okres dla buddyzmu, który niemal całkowicie zanikł na terenie obecnych Indii.

XVI wiek to już początek kolonializmu – pierwsze wizyty Portugalczyków, Francuzów i Anglików. Stopniowo to jednak Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska przejmowała władzę na subkontynencie indyjskim, a wkrótce już niepodzielnie panowała z Kalkuty. Pracownicy Kompanii w krótkim czasie chcieli zbijać fortuny, co doprowadziło do licznych nadużyć i brutalnej eksploatacji miejscowej ludności. W efekcie narastających napięć społecznych i ekonomicznych w 1857 roku wybuchło powstanie Sipajów, miejscowych żołnierzy zatrudnianych przez Kompanię. Po jego stłumieniu królowa Wiktoria zadecydowała o włączeniu Indii do Korony i zlikwidowaniu Kompanii Wschodnioindyjskiej. W 1877 roku koronowała się na cesarzową Indii.

Społeczne ruchy reformatorskie zaczęły się w miastach w XIX wieku. Na początku dwudziestego wieku pojawiły się też coraz głośniejsze żądania niepodległościowe. W 1885 grupa wykształconych w Anglii Indusów założyła Indyjski Kongres Narodowy - platformę porozumienia różnych frakcji w sprawie reform w systemie prawnym. Stopniowo zamienił się w ogólnonarodowy ruch wyzwoleńczy, którego najsłynniejszymi liderami byli Mahatma Gandhi i Jawaharlal Nehru.

Indie uzyskały niepodległość po drugiej wojnie światowej, 15. sierpnia 1947 roku. Pod wpływem nacisków z różnych stron, odchodząc Anglicy podzielili tereny byłej kolonii na Indie oraz Pakistan zachodni i wschodni (obecnie Bangladesz).

{mospagebreak} 

3. Konstytucja i jej główne cechy

Konstytucja Indii została uchwalona 26 listopada 1949 roku, weszła w życie dokładnie dwa miesiące później, tj. 26 stycznia 1950 roku (za wyjątkiem niektórych rozdziałów). Twórcy tej konstytucji czerpali z doświadczeń innych krajów. Widać w niej wpływy Praktyki Brytyjskiej, oraz konstytucji: amerykańskiej, irlandzkiej, kanadyjskiej, weimarskiej i australijskiej. Niektóre późniejsze poprawki zaczerpnięto również z ustawy zasadniczej ZSSR (Część IV A, o obowiązkach każdego obywatela).

Indie są państwem federacyjnym z silnym centrum. Składają się z 28 stanów i 7 terytoriów. Ponieważ unia stanów nie została zawarta jako porozumienie jej członków, żaden z nich nie może się odłączyć.

Takie rozwiązanie było konieczne przy bardzo niejednolitej etnicznie ludności. Choć język angielski i hindi są językami urzędowymi unii, w konstytucji zapisano aż 22 języki jako oficjalne i chronione. Petent w urzędzie może używać każdego z tych języków.

Problemy z etniczną różnorodnością przejawiają się nie tylko w wielości języków. Indie są krajem, w którym żyje najwięcej hinduistów, a liczba muzułmanów jest wyższa tylko w Indonezji. Innymi ważnymi religiami są sikhizm, chrześcijaństwo, buddyzm i dżinizm. Konstytucja indyjska postuluje sekularyzm, jednak nie w rozumieniu nieingerencji. Państwo powinno jednakowo wspierać wszystkie religie.

Do Konstytucji dołączono specjalną listę kast i plemion defaworyzowanych, dla których rezerwuje się miejsca m.in. w parlamencie, w szkołach i na uniwersytetach. System kwotowy wymaga obecnie poważnych poprawek. Jego przeciwnicy argumentują, że wszyscy mieszkańcy są równi wobec prawa, nie powinno być zatem miejsc zarezerwowanych w urzędach i szkołach, gdyż stopniowo to większość staje się grupą defaworyzowaną. Zwolennicy systemu kwotowego, ludzie, którzy korzystają z miejsc uprzywilejowanych, stawiają jednak silny opór wszelkim propozycjom zmian w status quo.

Konstytucja daje niewiele miejsca dla demokracji bezpośredniej. W ten sposób przeprowadzane są tylko wybory do niższej izby parlamentu. Nie istnieje instytucja referendum, a obywatele nie mają inicjatywy ustawodawczej.

W preambule pojawia się słowo „socjalistyczna”, jako określenie republiki. Nie było go w pierwotnym tekście, zostało dodane później lecz nigdzie nie wyjaśniono co ono ma oznaczać. Rynek został uwolniony na początku lat 90-tych dzięki reformom obecnego premiera, Manmohana Singha. Obecnie w Indiach panuje gospodarka mieszana, a przy obecnej liberalizacji i wzroście gospodarczym można się spodziewać dalszych zmian.

4. System konstytucyjny

Prezydent:

Autorzy konstytucji indyjskiej w dużej mierze wzorowali się na modelu amerykańskim. Chcieli jednak uniknąć słabości, którą kryje tamten system, czyli braku koordynacji między władzą ustawodawczą, a wykonawczą. W Indiach prezydent ma je spajać, jak w Anglii monarcha. Jest wybieraną niebezpośrednio konstytucyjną głową państwa. Urzęduje pięć lat bez ograniczeń co do reelekcji. Do tej pory jednak tylko jeden prezydent (Rajendra Prasad) był wybrany na drugą kadencję. Ostatnie wybory odbyły się 19.07.2007.

Bierne prawo wyborcze mają obywatele Indii powyżej 35 roku życia, którzy spełniają wymagania potrzebne do bycia członkiem niższej izby parlamentu. Wyboru dokonuje kolegium elektorów. W jego skład wchodzą deputowani obu izb parlamentu oraz przedstawiciele legislatur stanowych. Moc głosów przedstawicieli stanowych oblicza się na podstawie populacji danego stanu. Pierwotnie w konstytucji był zapis, że liczba ludności powinna zależeć od ostatniego przeprowadzonego spisu ludności, jednak 42. poprawka do konstytucji zmieniła te ustalenia. Zamroziła ona liczby z 71 roku, które mają obowiązywać aż do cenzusu w 2026 roku.

Wybory przeprowadzane są metodą pojedynczego głosu przenoszonego. Każdy elektor ma nieograniczoną liczbę głosów, jednak musi wskazać kolejność swoich preferencji. Do wyboru prezydenta potrzeba absolutnej większości głosów. Wiceprezydent (jednocześnie przewodniczący wyższej izby parlamentu) wybierany jest podobną metodą, przy kolegium elektorów okrojonym o przedstawicieli legislatur stanowych.

Jako zwierzchnik sił zbrojnych prezydent wypowiada wojnę i ogłasza pokój. W dyplomacji reprezentuje Indie na świecie i podpisuje umowy w imieniu całego kraju. Muszą one być jednak ratyfikowane przez parlament.

W systemie indyjskim władza wykonawcza sprawowana jest przez Radę Ministrów, choć w imieniu prezydenta. Właściwie wszystkie decyzje i postanowienia prezydent musi podejmować za radą Gabinetu, co oznacza, że de facto ma on niewielkie pole manewru. Do każdej swojej decyzji potrzebuje zgody Rady, czyli premiera. Z powodu kolejnych poprawek,  w konstytucji pojawiła się luka i nie ma wytycznych jak postępować w razie gdy gabinet zostanie rozwiązany, na przykład z powodu śmierci premiera. W takim wypadku praktyka każe prezydentowi podejmować decyzje samodzielnie.

Prezydent mianuje jedynie najważniejszych urzędników państwowych (Premiera, Sędziów Sądu Najwyższego, Szef Komisji Wyborczej, Kontrolera, Naczelnego Rewizora, i in.), ma prawo być na bieżąco w sprawach rządowych. Po wyborach do parlamentu decyduje, która partia utworzy rząd. Dysponuje natomiast dużą władzą ustawodawczą. Jak monarcha w Anglii, jest nieodłączną częścią Parlamentu, zwołuje i kończy posiedzenia obu izb. Może rozwiązać Lok Sabhę (za radą rządu). Raz do roku oraz na pierwsze posiedzenie nowo wybranego parlamentu wygłasza mowę. Nominuje 12 członków wyższej izby i dwóch członków niższej. Niektóre projekty ustaw mogą być przedstawione tylko za jego zgodą. Prawa ustanowione przez legislatury stanowe mogą zostać odrzucone przez prezydenta lub skierowane do ponownego rozpatrzenia. Projekt ustawy (wyj. ustawy budżetowe), który przejdzie przez obie izby parlamentu, trafia do prezydenta. Aby wszedł w życie wymaga podpisu prezydenta. On jednak może:

<!--[if !supportLists]-->a)<!--[endif]--> Podpisać

<!--[if !supportLists]-->b) Odmówić podpisania – prawo absolutnego weta, które zwykle stosowane jest tylko w drobnych sprawach

<!--[if !supportLists]-->c)<!--[endif]--> Odesłać projekt z powrotem do parlamentu – jeśli obie izby przegłosują go ponownie w niezmienionej wersji prezydent musi go podpisać.

<!--[if !supportLists]-->d) Wstrzymać podpisanie – prawo weta kieszonkowego, gdyż konstytucja nie wyznacza limitu czasowego.

 {mospagebreak}

Kiedy prezydent jest szczególnie zadowolony z obowiązującego prawa może wydać dekret, w którym na jakiś czas zakazuje aktywności parlamentarnej w danej sprawie. Ma on moc ustawy, jednak musi być przegłosowany przez parlament w ciągu sześciu tygodni.

W rzeczywistości więc prezydent nie ma władzy wykonawczej, ale ma dużą władzę ustawodawczą, spełnia rolę reprezentacyjną i doradczą.

Prezydenci Indii:

Rada Ministrów:

Rada Ministrów składa się z ministrów, ich zastępców oraz sekretarzy parlamentarnych. Na czele stoi premier wybierany przez prezydenta. Może być wybrany spośród przedstawicieli partii większościowej, lub takiej, która ma poparcie większości w parlamencie. Ministrów wybiera premier a zatwierdza prezydent. Zwykle robi to tak, aby zadowolone były mniejszości - stany, regiony oraz prominentni działacze partii. Minister nie musi być członkiem żadnej z izb parlamentu. Jednak w takim przypadku nie może sprawować swojej funkcji dłużej niż 6 miesięcy, chyba że w międzyczasie zostanie wybrany albo powołany do którejś z izb. Jeśli jest członkiem parlamentu, ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach obu izb. Ministrów nie może być więcej niż 15% liczby członków Lok Sabhy.

W praktyce, Rada Ministrów jako taka rzadko się spotyka, politykę rządu kształtuje i wprowadza w życie Gabinet. Tworzą go ministrowie z teką najważniejszych ministerstw.

Rada Ministrów jest kolektywnie odpowiedzialna przed Lok Sabha. Jeśli straci poparcie w parlamencie, musi cała podać się do dymisji. Jednak zamiast się rozwiązywać może doradzić prezydentowi rozwiązanie Lok Sabha, pod pretekstem, że izba nie reprezentuje odpowiednio elektoratu. Votum nieufności wobec któregokolwiek ministra automatycznie prowadzi do rozwiązania Rady. Efektem tego jest wewnętrzna solidarność Gabinetu: minister nie może się wypowiadać przeciwko jego polityce. Według konstytucji ministrowie sprawują urząd tak długo, jak długo chce tego prezydent. W rzeczywistości ten przywilej jest przywilejem premiera. Rada ministrów jest kolektywnie odpowiedzialna przed izbą niższą, a każdy minister jest indywidualnie odpowiedzialny przed premierem/prezydentem.

Zarządzenia prezydenta nie muszą być kontrasygnowane przez odpowiednich ministrów. Akty głowy państwa uprawomocnia Sekretarz Rządu. Żaden sąd nie ma prawa osądzać natury rad danych prezydentowi przez premiera i ministrów.

Gabinet przedkłada w parlamencie najważniejsze ustawy i popycha je w procesie legislacyjnym. Przygotowuje i przedstawia parlamentowi budżet, który zwykle przechodzi w formie, w jakiej został przedstawiony. Formułuje politykę zagraniczną. Gabinet doradza prezydentowi w kwestii ogłoszenia stanu wyjątkowego, z powodu wojny, agresji zewnętrznej lub rebelii zbrojnej.

Premier jest pierwszym pośród równych. W rzeczywistości może wyznaczać nowych ministrów i rezygnować ze starych kiedy tylko chce. Rozdaje zadania ministerstwom i może przenieść ministra z jednego resortu do drugiego. Ma prawo nadzorować wszystkie departamenty. Jego rezygnacja powoduje rozwiązanie Rady. Powinien informować prezydenta o wszystkich decyzjach dotyczących administracji i o propozycjach legislacyjnych. Jeśli prezydent zażąda, premier przedkłada pod rozwagę Rady każdą sprawę, w której minister podjął decyzję, a która nie była przez nią rozważona. Prezydent ma prawo, za pośrednictwem premiera, wnieść do Rady kwestię, doradzoną mu przez dowolnego ministra.        

Stanowisko premiera jest tak silne, gdyż było tworzone dla Jawaharlala Nehru. Jego córka, Indira Gandhi tylko zwiększyła zakres władzy na tym stanowisku. Obecnie premierem jest Manmohan Singh.

Premierzy Indii:

 {mospagebreak}

Parlament:

Oparty na systemie westminsterskim Parlament Indii składa się z prezydenta, niższej izby Lok Sabha (Zgromadzenie Ludowe) i wyższej izby Rajya Sabha (Zgromadzenie Stanów). Prezydent na co dzień nie uczestniczy w obradach Parlamentu. Zwołuje posiedzenia i je kończy, okazjonalnie wygłasza mowy. Teoretycznie może odwołać Lok Sabhę, w praktyce jest to w rękach premiera. Przerwy pomiędzy posiedzeniami nie powinny trwać dłużej niż sześć miesięcy.

Bierne prawo wyborcze posiadają obywatele Indii, którzy ukończyli 30 lat (RS) i 25 (LS). Prezydent może określić dodatkowe wymagania.

Rajya Sabha

Powstała 3 kwietnia 1952 roku. Jest ciałem stałym. Co dwa lata wymienia się 1/3 jej składu. Kadencja trwa 6 lat.

12 osób mających „specjalną wiedzę albo doświadczenie w literaturze, nauce, sztuce i służbie społecznej” może nominować prezydent. Pozostałych 238 członków jest przedstawicielami stanów i terytoriów unijnych, wybieranymi w wyborach niebezpośrednich, przez parlamenty stanowe. Ilość reprezentantów jest przyznawana stanowi w zależności od liczby ludności (Patrz: Prezydent).

Posiedzeniom Rajya Sabha przewodniczy wice prezydent. Może być usunięty ze stanowiska, tylko jeśli przestanie być wice prezydentem. Jego zastępca jest wybierany przez członków Rajya Sabhy spośród nich samych. Przewodniczący prowadzi sekretariat i dba odpowiednikami sprawy bieżące. Jego odpowiednikiem w Izbie Ludowej jest Speaker.

Lok Sabha

Pierwsze posiedzenie Izby odbyło 13 maja 1952 roku. Składa się ona z nie więcej niż 530 reprezentantów stanów, wybieranych w wyborach bezpośrednich (wyjątek stanowi Sikkim, którego jedyny reprezentant jest wybierany przez zebranie ustawodawcze stanu) oraz nie więcej niż 20 reprezentantów terytoriów i nie więcej niż 2 członków społeczności anglo-indyjskiej, mianowanych przez prezydenta.

Sposób wyboru reprezentantów terytoriów nie jest określony w konstytucji, jednak decyzją parlamentu są to również wybory bezpośrednie. Czynne prawo wyborcze mają obywatele, którzy ukończyli 18 lat. Ilości miejsc dla danego stanu jest określana na zasadzie liczby ludności, za wyjątkiem stanów, których ludność nie przekracza sześciu milionów (Patrz: Prezydent). Z powodów programów planowania rodziny w różnych częściach kraju, przedłużono obowiązywanie danych z ’71 roku, z tym że okręgi wyborcze powinny być ustalone na bazie spisu z roku 2001.

Kadencja trwa 5 lat. Może być skrócona, przez rozwiązanie rady przez prezydenta na wniosek premiera. Wniosek taki może się pojawić kiedy rząd straci poparcie w parlamencie. Kadencja może być też wydłużona w okresie stanu nadzwyczajnego.

Na pierwszym po wyborach posiedzeniu Lok Sabhy, obradom przewodniczy osoba wyznaczona przez prezydenta (zwykle najstarszy członek). Wtedy też wybierany jest spośród członków tej izby i przez jej członków, speaker. W normalnych warunkach jego kadencja równa jest kadencji izby. Prowadzi sekretariat, a jego decyzja w sprawie interpretacji procedur jest ostateczna. Może poprosić członka o odejście z parlamentu, może też zawiesić go w prawach. Jego ocena, czy dany projekt jest projektem ustawy finansowej również jest ostateczna. Decyzje, które podejmuje w związku z urzędem nie podlegają żadnemu sądowi. W razie wspólnej sesji obu izb, przewodniczy jej speaker. Nie może jednak brać udziału w polityce swojej partii, gdyż ma być bezstronny.

Jego zastępca, speaker deputowany, może brać udział w życiu politycznym, ale zgodnie z konwencją, zwykle trzyma się na uboczu i nie zajmuje stanowiska w kwestiach kontrowersyjnych. Do tej pory deputowanego wybierało się zwykle z opozycji. Ten zwyczaj powoli zanika.

Kworum potrzebne do przeprowadzenia obrad to 1/10, takie samo w obu izbach. Ustalenia Parlamentu nie tracą ważności, jeżeli okaże się, że głosował poseł, który nie miał do tego prawa. Osoba, która zostanie wybrana do obu izb, musi zrezygnować z jednego mandatu. Członkiem parlamentu nie może być osoba która

<!--[if !supportLists]-->

<!--[if !supportLists]-->·        <!--[endif]-->piastuje stanowisko dochodowe finansowane ze środków państwowych lub stanowych

<!--[if !supportLists]-->·        <!--[endif]-->jest niepoczytalna

<!--[if !supportLists]-->·        <!--[endif]-->ma niespłacone długi

<!--[if !supportLists]-->·        <!--[endif]-->przestała być obywatelem Indii lub z własnej woli zdobyła obywatelstwo innego kraju.

{mospagebreak}

Posłowie cieszą się niekaralnością sądową za wypowiedziane w parlamencie słowa, ograniczoną jedynie zasadami Izby. Nie mogą być aresztowani w sprawach cywilnych podczas posiedzenia Izby oraz na 40 dni przed i po jego zakończeniu. Podobna zasada dotyczy zebrań komisji, której poseł jest członkiem.

Posiedzenia odbywają się po angielsku i w hindi. Przewodniczący lub speaker może zezwolić posłowi na przemawianie w jego ojczystym języku, jeśli nie jest on w stanie wyrazić myśli ani w hindi, ani po angielsku.

Wiele spraw załatwianych jest w komisjach do tego powołanych. W rzeczywistości obecnie parlament ma niewielką kontrolę nad władza wykonawczą – rządem.

<!--[if !vml]--><!--[endif]-->Proces ustawodawczy:

Opisany proces dotyczy tylko zwykłych ustaw, które nie są uznane przez speakera za finansowe. Inicjatywę ustawodawczą posiadają prezydent, rząd i obie izby parlamentu. Projekt może zostać wniesiony do dowolnej izby. Po pierwszym czytaniu izba kieruje projekt do debaty, odpowiedniej komisji, lub do wspólnej komisji obu izb. Potem następuje drugie (dyskusja paragraf po paragrafie) i trzecie czytanie (generalna dyskusja i głosowanie).

Zatwierdzony projekt trafia do drugiej izby parlamentu, gdzie przechodzi identyczny proces. Jeśli zostanie zaakceptowany, wysyłany jest od razu do prezydenta, jeśli natomiast izba przegłosuje poprawki, projekt wraca z powrotem do pierwszej izby. Kiedy następuje impas - projekt krąży bez końca między Rajya i Lok Sabha - albo kiedy izba nie podejmuje żadnej akcji przez 6 miesięcy, prezydent może zażądać wspólnego posiedzenia obu izb. Gdyby Lok Sabha została rozwiązana po żądaniu prezydenta, posiedzenie i tak musi się odbyć. Takiemu posiedzeniu przewodniczy Speaker.

Przegłosowanie projektu większością głosów wszystkich obecnych automatycznie zatwierdza go w obu izbach. Przesyła się go wtedy do prezydenta. W posiedzeniu łączonym Lok Sabha ma przewagę liczebną. Co się dzieje kiedy projekt trafi na biuro prezydenta, patrz: prezydent.

Ustawy budżetowe i finansowe muszą być wniesione do niższej izby. Wyższa nie ma prawa wnoszenia poprawek, może co najwyżej wysunąć sugestie. Lok Sabha musi je rozpatrzyć w ciągu 14 dni.

Inne charakterystyczne elementy: 

• Sądy są niezawisłe. Rolę trybunału konstytucyjnego, ostatecznej instancji apelacyjnej i ciała rozstrzygającego spory między centrum, a stanami pełni Sąd Najwyższy. Tworzy go 24 sędziów mianowanych przez prezydenta. Na czele stoi sędzia najwyższy (Chief Justice).

•Kontroler i Generalny Rewizor Indii kontroluje rachunki budżetów federalnego i stanowych. Mianuje go prezydent na 6 letnią kadencją, lub do ukończenia przezeń 65 roku życia. Po skończeniu służby nie wolno mu pracować na żadnym stanowisku rządowym. Ta sprawa wywołała w ostatnich czasach dużo kontrowersji, kiedy jeden z byłych kontrolerów został powołany na stanowisko przewodniczącego Komisji Finansowej.

• Projekt zmian w konstytucji może zostać wniesiony do dowolnej izby parlamentu. Kiedy zostanie przegłosowany w obu izbach osobno, w każdej większością 2/3 głosów, trafia do prezydenta. Każda istotna zmiana wymaga ratyfikacji przez co najmniej połowę stanów przed złożeniem do prezydenta, jeśli dotyczy sposobu jego wyboru, kompetencji wykonawczych federacji lub zakresu władzy wykonawczej w stanie. Poprawka do spisów konstytucji jest możliwa zwykłą większością głosów.

Na przestrzeni lat pojawiały się zarzuty, że zbyt trudny jest proces wnoszenia poprawek do konstytucji. Zarzuty te wydają się nie być usprawiedliwione bo w ciągu pierwszych 50 lat Republiki Indii, wprowadzono aż 80 zmian.

{mospagebreak} 

5. Stany

Federacja Indyjska nie jest wynikiem porozumienia zawartego pomiędzy terytoriami. Tak zwane stany książęce miały w 1947 roku wybór, czy chcą przynależeć do Indii, czy do Pakistanu. W wyniku tych postanowień Pakistan początkowo obejmował również dzisiejszy Bangladesz, terytorium oddalone o kilka tysięcy kilometrów od centrum. Innym skutkiem wyboru pozostawionego stanom jest sytuacja dzisiejszego Kaszmiru. Jammu i Kaszmir jest jedynym indyjskim stanem posiadającym własną konstytucję. Według niej granice przebiegają zgodnie ze stanem na dzień 15.08.1947. Część ówczesnego terytorium znajduje się obecnie pod władzą Pakistanu.

Indie składają się z 28 stanów i 7 terytoriów unijnych. Delhi ustanowiono jako specjalne terytorium stolicy. Parlament krajowy ma prawo zmieniać granice, tworzyć, łączyć i dzielić stany. Projekt takich zmian teho typu musi wprowadzić do parlamentu prezydent, lecz wcześniej projekt powinien zostać przedstawiony legislaturze zainteresowanego stanu. Prezydent nie jest zobowiązany wydaną opinią (wyj. Jammu i Kaszmir).

Zgodnie z konstytucją, w stanach panuje system parlamentarny, a zwierzchnik władzy wykonawczej działa zgodnie z radami ministrów odpowiedzialnych przed legislaturą stanową.

Władza wykonawcza

Gubernator – głowa stanu. Może być gubernatorem kilku stanów jednocześnie. Powoływany na 5 lat przez prezydenta, w porozumieniu z premierem danego stanu. Cieszy się władza analogiczna do prezydenta Indii, tyle że na terenie stanu. Jest rektorem uniwersytetów stanowych.

Rada Ministrów – w konstytucji nie ma zapisanych specjalnych obowiąków. W praktyce formuuje i wprowadza w życie politykę stanową, wnosi do parlamentu stanowego większość projektów ustaw, ustala budżet i przedstawia go legislaturze do zawtwierdzenia. Pozycja premiera jest bardzo silna.

Władza ustawodawcza

Parlament - Składają się na niego, w zależności od stanu, dwie izby, lub tylko jedna. Trudno powiedzieć, który model jest częściej wybierany, gdyż łatwo można go zmienić: rezolucją parlamentu (lub jego niższej izby), przegłosowanej przy co najmniej 2/3 obecnych. Ich ilość waha się od 60 do 600 (mniej w Sikkimie, Mizoramie, Arunachal Pradesh i na Goa) Członkowie parlamentu stanowego wybierani są w wyborach bezpośrednich, co 2 lata zmieniana jest 1/3 składu. Wyższa izba, jeśli jest, składa się w 1/3 z osób wybranych przez izbę niższą i 1/3 przez ciała lokalne, 1/6 jest nominowana przez gubernatora, 1/12 stanowią nauczyciele i pozostałą 1/12 osoby z wyższym wykształceniem.

Obie izby działają podobnie jak ich krajowe odpowiedniki, jednak w związku z coraz większym zakresem obowiązków spadającym na legislatury stanowe, nie radzą sobie one z pisaniem projektów ustaw. Zwykle określają główne wytyczne przyszłej ustawy, a jej szczegółowe opracowanie zlecają rządowi.

Pierwotny zapis w konstytucji, mówi, że jeśli prezydent uzna, że zachodzi taka potrzeba, może powołać komisję międzystanową. W zakresie jej obowiązków leży rozwiązywanie sporów między stanami, oraz stanami, a centrum w kwietniu 1990 taka komisja została powołana na stałe.

W dziedzinie stanowienia prawa centrum ma wyłąćżność na decydowanie o m.in. sprawach obroności, polityce zagranicznej, bankowości i finansach, druku pieniądza, komunikacji, energii atomowej, itp. (lista 97 dziedzin). Stan ma wyłączność w kwestiach porządku publicznego i policji, samorządu, więziennictwa, zdrowia publicznego i służb sanitarnych, rolnictwa, rybołówstwa, podatków stanowych, hazardu, pożyczek pieniężnych, organizacji imprez i targów, etc. (66). Wszytkie kwestie sporne rozstrzygane są na korzyść centrum.

Stany Indii:

Terytoria Unijne:

{mospagebreak} 

6. System partyjny

W Indiach panuje system wielopartyjny. W wyborach 1999 roku brało udział 6 partii ogólnokrajowych i 48 stanowych. Na scenie politycznej dominuje Indyjski Kongres Narodowy, którego liderką jest urodzona we Włoszech Sonia Gandhi, z klanu Nehru-Gandhi. Jednym z powodów jest być może mentalność i kultura indyjska. Wielkie postacie, guru, darzone są niemal boskim szacunkiem. Nehru jego córka Indira Gandhi ciągle uważani są za wybitne osobowości.

Większość partii jest skoncentrowana wokół jednej osoby, brakuje im wyraźnych programów. Ich członkowie często wykazują się brakiem dyscypliny i chętnie przenoszą się z jednej partii do drugiej.

Zarejestrowanie w komisji wyborczej partii politycznej jako ogólnokrajowej wymaga spełnienia przez nią przynajmniej w czterech stanach warunków stawianych partiom stanowym, czyli zdobycia na terenie danego stanu przynajmniej 6% głosów i dwóch miejsc w wyborach do dowolnej izby parlamentu krajowego lub uzyskanie 3% miejsc w parlamencie stanowym. Chodzi głównie o aktywną obecność w legislaturze stanowej i/lub krajowej. Partia powinna wystawiać kandydatów tylko spośród swoich członków.

W ostatnim roku komisja wyborcza zrewidowała nieco zasady przyznawania statusu partii i symbolu. Partia, która straci prawa i symbol, ma 6 lat na ich odzyskanie, przez ten okras nazwa i symbol pozostaną zarezerwowane.

Od początku istnienia republiki aż do 1996, Indyjski Kongres Narodowy (INC) niemal bez przerwy stanowił większość w parlamencie i formował rządy. Jego dominacja na scenie politycznej została przerwana dwa razy – od 1977 do 1980 rządziła Janata Party, która wygrała wybory na fali niezadowolenia społecznego wywołanego ogłoszeniem przez Indię Gandhi stanu wyjątkowego. Druga przerwa miała miejsce między rokiem 1989, a 1991 kiedy Janata Dal poprowadziła koalicję Frontu Narodowego do zwycięstwa w wyborach. Lata 1996-98 to okres zamieszania w rządzie federalnym. Powstawały krótkotrwałe koalicje: najpierw BJP utworzyła rząd, później koalicja Zjednoczonego Frontu. Wreszcie BJP w koalicji z kilkoma partiami regionalnymi utworzyła w 1998 pierwszy nie-kongresowy rząd, który przetrwał całą kadencję. W wyborach w 2004 roku INC wygrała wybory i utworzyła rząd w koalicji nazwanej United Progressive Alliance, wspieranej przez lewicujące partie.

Największe partie polityczne Indii 

Indyjski Kongres Narodowy – Grupa Hindusów wyedukowanych na Zachodzie założyła, z pomocą A.O.Hume, 27 grudnia 1885 w Bombaju Indyjski Kongres Narodowy, jako platformę porozumienia i reform. Początkowo domagali się zmian w ramach rządów brytyjskich. Wraz z pojawieniem się w latach dwudziestych tak zwanych „młodych” i Mahatmy Gandhiego, Kongres przekształcił się w masowy ruch niepodległościowy. Jego lider, Jawaharlal Nehru, został pierwszym premierem Indii, a jego córka na tym samym stanowisku spędziła w sumie 15 lat.

W listopadzie 1969 r. INC rozpadł się na Kongres (R) prowadzony przez Indirę Gandhi i Kongres (O) pod rządami Morarji Desai, K Kamaraj i Nijalingappa. W 1977 (R) przegrał wybory i znowu podzielił się na dwie partie: Kongres (I) Indiry Gandhi i Kongres (S) Swarana Singha. W 1994 Arjun Singh i N.D. Tiwari opuścili partię i utworzyli Indira Kongres, kolejna grupa oddzieliła się w 1990 i utworzyła Narodową Partię Kongresową.

Obecnie Kongres przewodniczy rządowi uformowanemu w ramach koalicji United Progressive Alliance. Ich program jest sekularny, demokratyczny i socjalistyczny. Popierają reformy rolne, są za powiększeniem sektora publicznego i planowaniem ekonomicznym w ramach ekonomii mieszanej. W 1955 r. Kongres stawiał sobie za cel osiągnięcie socjalistycznego modelu społeczeństwa. Od tamtego czasu jednak wiele się zmieniło i teraz partia propaguje raczej liberalizm ekonomiczny. Inicjuje reformy ekonomiczne i strukturalne. Popiera zmiany społeczne, sprzeciwia się dyskryminacji w zależności od płci, kasty, religii itd. Okazuje zrozumienie dla mniejszości.

Bharatiya Janata Party (BJP) – założona w kwietniu 1980 r. po rozłamie w Janata Party. Zaczynała z dwoma mandatami w parlamencie w 1984 roku. W 1996 i 1998 wygrała wybory do Lok Sabha i poprowadziła koalicję National Democratic Alliance (NDA). Rządziła aż do wyborów w połowie 2004 roku. Początkowo propagowała „Socjalizm Gandhiego” – kładący równy nacisk na rozwój rolnictwa i przemysłu, redukcję opodatkowania, upowszechnienie prawa do pracy, wprowadzenie gwarancji zatrudnienia i emerytur. Stopniowo te propozycje zamieniły się w liberalną wersję dawnego ruchu nacjonalistycznego „Swadeshi”. Są za prywatyzacją i globalizacją. Ma duże poparcie w regionach, w których dominuje język hindi – Gujarat i Maharasztra. Zwykle głosują na nich wyższe klasy, drobni i średni przedsiębiorcy, właściciele sklepów oraz część klasy średniej.

Partie Komunistyczne – Communist Party of India (CPI) zał. 1924 oraz bardziej radykalna, marksistowska, CPI (M) zał. 1964, są jedynymi dwiema ogólnonarodowymi partiami o jasno sformułowanych lewicowych poglądach. Podział między nimi nastąpił w wyniku wojny Indii z Chinami w 1962 roku. CPI – prosowieckie, opowiadało się przeciwko Chinom, CPI  (M) – oskarżała i Indie i Chiny o wywołanie konfliktu.

Obie partie mają poparcie wśród robotników, klasy średniej, rolników i drobnych chłopów. Obie, mimo ponawianych prób, nie mogą znaleźć poparcia wśród młodych. Od 1984 r. startują razem w wyborach jako Left Front lub United Front. CPI ma większe poparcie w regionach, w których mówi się w hindi, CPI(M) jest bardzo popularna w Karnatace, Tripurze i Bengalu Zachodnim. W tym ostatnim świętowała w 2007 roku 30-lecie nieprzerwanych rządów.

Inne ogólnokrajowe partie: Janata Party, Janata Dal, Bahujan Samaj Party

 {mospagebreak}

7. Ocena sprawności

Indie są krajem wielkich kontrastów. Prezydent jest muzułmaninem, premier sikhem, a większość obywateli hindusami. Ludność mówi kilkudziesięcioma różnymi językami, zamieszkuje, góry, niziny, dżungle, pustynie, wybrzeża mórz, wielkie miasta i wsie, które zimą odcięte są od świata. Stąd wywodzą się potentaci światowego biznesu: TATA, Mittal. Tutaj też są ogromne slumsy, a po ulicach biegają tabuny bezdomnych dzieci.

Mimo propagowanej przez konstytucję równości praw wszystkich obywateli, na uniwersytetach i w instytucjach publicznych ciągle tworzy listy miejsc zarezerwowanych dla „obywateli drugiej kategorii”: niedotykalnych, i plemion wymienionych w dodatku do Konstytucji. Prawo stało się narzędziem do obalania kast i zmiany niesprawiedliwego systemu społecznego. Nie jest stabilizatorem społeczeństwa, ale katalizatorem jego zmian. Zmian czasami opłacanych bardzo krwawo.

Twórcy konstytucji mieli niełatwe zadanie jak pogodzić potrzeby wszystkich obywateli. Warto zwrócić uwagę, że wśród krajów azjatyckich okresu powojennego, Indie były przykładem regionu wyjątkowo spokojnego. W równym stopniu można to przypisać wybitnym liderom, jak i odpowiednim podstawom prawnym do ich działań. Jednak to, co wtedy było relatywnie drobnym problemem Kaszmiru, stało się zarzewiem poważnego konfliktu z Pakistanem. Tak samo niektóre początkowe ustalenia konstytucji uległy wypaczeniom. Sąd Najwyższy kilkakrotnie bronił demokracji w Indiach.

Bhimrao Ambedkar, jeden z ojców Konstytucji i wielki propagator systemu rezerw, powiedział „Jeśli rzeczy pod nową Konstytucją źle się potoczą, nie będzie to znaczyło, że jest zła. Będziemy musieli przyznać, że ludzie są źli”

Bibliografia

Rajaram K. (red), „Indian Polity”, New Delhi, 2007.

Kopaliński W., „Słownik mitów i tradycji kultury”, Warszawa, 1987.

„60 years of independence”, India Today, 02.07.2007, www.indiatoday.com

 „Indie (Republika Indii)” [na:] politologia.univ.gda.pl

wikipedia.org

bbc.co.uk