Opinie Unia Europejska Przemysław Mechliński: Irlandia Północna - historia konfliktu
Przemysław Mechliński: Irlandia Północna - historia konfliktu
"Ten nieustanny spór jest jedną z niewielu rzeczy, które w niezmienionym stanie przetrwały huragan jaki przewalił się po świecie" - słowa Winstona Churchilla w Izbie Gmin, kiedy po zakończeniu I wojny światowej ponownie wybuchł konflikt w Irlandii Północnej.
Po raz pierwszy Brytyjczycy podbili Irlandię w XII wieku narzucając jej mieszkańcom własne prawa i częściowo język. Królowa Elżbieta I i jej następca Jakub I prowadzili politykę kolonizacji tej wyspy przez angielskich i szkockich osadników, którym przekazywano skonfiskowaną ziemię. Kiedy w XVI wieku w Anglii jako oficjalną religię ogłoszono protestantyzm (anglikanizm), zwolennicy reformacji w Irlandii zaczęli popierać unię z Wielką Brytanią. Irlandzcy katolicy natomiast byli zdecydowanie przeciwni związkom ich kraju z protestanckim Londynem w wyniku czego ludność katolicką pozbawiono wszelkich praw cywilnych i ekonomicznych. Od tego czasu bratobójcze walki między Irlandczykami oraz konflikt z Brytyjczykami przybrały - poza narodowym - także charakter religijny.
Od ponad 400 lat w Irlandii Północnej żyli razem katolicy i protestanci. Koegzystencja ta obfitowała w liczne konflikty zbrojne, w których po obu stronach zginęły tysiące ludzi. Do najkrwawszych należało bardzo brutalne stłumienie powstania katolików irlandzkich w 1640 roku przez Cromwella. Równie krwawa była wojna domowa w Irlandii pod koniec XVII wieku. W roku 1801 po stłumieniu kolejnego powstania Anglicy rozwiązali (istniejący od 1297 roku) parlament w Dublinie i wcielili całą Irlandię do imperium brytyjskiego. Rozpoczęła się walka o niepodległość. W latach 1845-1949 doszło do największej katastrofy w historii tego kraju tzw. "Wielkiego głodu" (wywołanego zarazą ziemniaczaną), w wyniku którego zmarły setki tysięcy ludzi. Stała się ona także przyczyną ogromnej fali emigracyjnej, głównie do Ameryki i Australii: w ciągu 10 lat liczba ludności spadła z 8,2 mln w roku 1841 do 6,5 mln w roku 1851. Do dzisiejszego dnia liczba mieszkańców Irlandii Płn. nie osiągnęła poziomu sprzed tej katastrofy (obecnie poza granicami kraju żyje około 16 milionów ludzi irlandzkiego pochodzenia).
W XIX wieku istniały dwa ruchy polityczne dążące do uzyskania suwerenności kraju. Jeden tworzyli zwolennicy Home Rule czyli autonomii państwowej ograniczonej do spraw wewnętrznych, którzy do tego celu dążyli na drodze pokojowej. Przedstawiciele tej organizacji zasiadali w parlamencie brytyjskim i dążyli do zastąpienia unii brytyjsko - irlandzkiej z 1800 roku federacją, w której istniałby irlandzki rząd i parlament mający kompetencje w sprawach wewnętrznych. Drugim ugrupowaniem było wywodzące się z emigracyjnej organizacji niepodległościowej tajne Irlandzkie Bractwo Republikańskie, którego polityczne ramię stanowiła partia o nazwie Sinn Féin (My sami). Bractwo było organizatorem "powstania wielkanocnego". Tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej dyskusja nad nadaniem Irlandii częściowej suwerenności osiągnęła w Izbie Gmin punkt szczytowy. Liberałowie popierali ten projekt, natomiast konserwatyści byli mu zdecydowanie przeciwni.
Po klęsce "powstania wielkanocnego", które zostało krwawo stłumione przez Brytyjczyków (zginęło około 1400 osób), irlandzcy ekstremiści (tak zwani republikanie) zdobyli spore poparcie społeczne. Sinn Féin wygrała w roku 1918 wybory w Irlandii. Wybrani posłowie postanowili wycofać się z brytyjskiej Izby Gmin i utworzyć (raczej odtworzyć) własny parlament w Dublinie. W 1919 roku proklamowali powstanie Republiki Irlandii. W tym samym roku powołano do życia Irlandzką Armię Republikańską (pod wodzą Michaela Collinsa), która zaczęła walczyć z Brytyjczykami. Stosowane wówczas metody były jeszcze oparte na tradycji walki partyzanckiej.
W roku 1920 rząd w Londynie podzielili Irlandię na dwie części: 26 katolickich hrabstw ze stolicą w Dublinie oraz 6 protestanckich ze stolicą w Belfaście. W obu stolicach pozwolono na utworzenie ograniczonych w swojej autonomii regionalnych parlamentów. Irlandzka Armia Republikańska nadal walczyła o zjednoczoną i całkowicie suwerenną Irlandię. Brytyjczycy postanowili nadać południowej części Irlandii (ze stolicą w Dublinie) status dominium, czyli członka brytyjskiej Wspólnoty Narodów (podobny status miała wówczas Kanada). Irlandczycy musieli spełnić jednak dwa warunki: cofnąć ustawę o powstaniu niezależnej republiki i uznać zwierzchność króla angielskiego oraz zgodzić się na przyłączenie jako prowincji protestanckiej (północnej) części Irlandii do Wielkiej Brytanii. Warunki te zostały przez Irlandczyków spełnione i 2 grudnia 1921 r. podpisano odpowiedni traktat.
Kiedy w 1922 roku republikanie przegrali wybory do parlamentu, w Dublinie wybuchła wojna domowa. Po obu stronach zginęło wówczas 4000 Irlandczyków, czyli więcej niż we wszystkich powstaniach przeciwko Brytyjczykom w latach 1916 - 1921. Zwyciężyli zwolennicy podziału kraju. Południowa Irlandia bardzo szybko osiągnęła pełną niepodległość. W 1937 roku uchwalono w Dublinie konstytucję samodzielnej republiki. W czasie drugiej wojny światowej Irlandia była państwem neutralnym. Od 1955 roku jest członkiem ONZ, a od 1971 Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Obecnie w państwie żyje około 3 mln ludzi wyznania katolickiego i 400 tys. protestantów. W drugiej części kraju proporcje tę są odwrotne. Na 1,5 miliona mieszkańców prawie milion to protestanci, którzy zdecydowanie opowiadają się za pozostaniem Irlandii Północnej przy Wielkiej Brytanii. Rządy tej większości charakteryzowała dyskryminacja katolickiej mniejszości zarówno w sferze prawnej, jak i polityczno-ekonomicznej. Republika Irlandii pogodziła się natomiast z faktem podziału kraju, odseparowując się coraz bardziej od Anglii a także od północnej części wyspy. Separatystyczne tendencje najbardziej widoczne są w sferze religijnej. Uniezależnienie się od Wielkiej Brytanii oznaczało przede wszystkim separację od wpływów anielskiego protestantyzmu, a to z kolei doprowadziło do rozprzestrzenienia się bardzo konserwatywnego katolicyzmu. Dziś w Irlandii Południowej zabronione są na przykład rozwody, środki antykoncepcyjne oraz aborcja. W północnej części kraju jest to legalne. Również ekonomicznie Irlandia Północna jest bardziej związana w Wielką Brytanią niż niezależna Republika Irlandii.
Przeciwko podziałowi kraju w sześciu północnych protestanckich hrabstwach walczy dziś IRA odrzucając unię z Wielką Brytanią oraz rządy protestanckiej większości. Nie jest to jednak jedna forma sprzeciwu katolików. W 1968 roku w Irlandii Północnej zaczęły powstawać ruchy obrony praw obywatelskich wzorowane na podobnych w Stanach Zjednoczonych. Rozpoczęły się pokojowe demonstracje na rzecz praw socjalnych i politycznych dla katolickiej mniejszości. Do największych doszło w Londonderry. Miasto to należy do nielicznych, w których większość stanowią Katolicy, a mimo to władze w ratuszu (dzięki różnym manipulacjom) zawsze sprawowali protestanci. Ruch obywatelski zdobył sobie ogromne poparcie nie tylko irlandzkich katolików, ale także brytyjskich parlamentarzystów z Partii Pracy (za rządów ówczesnego premiera Harolda Wilsona). W lipcu 1969 roku pokojowa demonstracja katolickiego ruchu obrony praw obywatelskich w Londonderry została rozbita przez paramilitarne oddziały protestantów (tzw. B - Specialists). W całej Irlandii Północnej doszło do ataków protestantów na katolików. Miejscowa policja w większości przypadków przypatrywała się rozruchom. W sierpniu 1969 roku rząd w Londynie wysłał wojska do Irlandii Północnej w celu zakończenia rozruchów. Paradoksem było to, że protestanccy Brytyjczycy weszli do protestanckiej Irlandii Północnej aby bronić praw katolików. Postanowiono uregulować także prawny status tej mniejszości. Zdecydowanie sprzeciwiał się temu północnoirlandzki parlament. W 1972 roku brytyjski rząd konserwatysty Edwarda Heatha rozwiązał parlament i rząd Irlandii Północnej, oddając tę prowincję pod bezpośredni zarząd Londynu (z krótką przerwą, która była nieudana próbą powołania do życia w 1974 roku północnoirlandzkiego Zgromadzenia Narodowego). Od tego czasu "problem i irlandzki" polega na tym, iż zdecydowana większość mieszkańców Irlandii Północnej (protestanci) opowiada się za pozostaniem tej części wyspy przy Wielkiej Brytanii. Natomiast rząd w Dublinie, pomimo oficjalnych deklaracji za zjednoczeniem, nie bierze raczej takiej perspektywy na serio. Rola Brytyjczyków w tamtym regionie polegała przede wszystkim na niedopuszczenia do wzajemnej rzezi katolików i protestantów.
Proces pokojowy w Irlandii Północnej w latach 1997-2005
"Irlandia Północna jest bliska memu sercu, ponieważ czuję, że jesteśmy tak bliscy aby zrobić coś naprawdę ekscytującego i spektakularnego jeśli chodzi o nasza wspólną przyszłość - jednak czasami można być jednocześnie bardzo blisko i bardzo daleko" - Tony Blair o procesie pokojowym w Irlandii Północnej w wywiadzie dla CNN udzielonym 11 lutego 1998 roku
W maju 1997 roku władzę w Wielkiej Brytanii przejęła Partia Pracy a jej przewodniczący Tony Blair został premierem. Od objęcia stanowiska premiera Tony Blair opowiadał się za włączeniem Sinn Féin do rozmów pokojowych. 20 lipca 1997 roku IRA ogłosiła ponowne zawieszenia broni co pozwoliło rozpocząć negocjacje, w których uczestniczyła Sinn Féin, Partia Unionistów Ulsteru (UUP, Unionist Ulster Party), Socjaldemokratyczna Partia Pracy (SDLP, Social Democratic and Labour Party) oraz Partia Sojuszu.
9 kwietnia 1998 roku kopia porozumienia ustalonego w drodze negocjacji - tzw. Good Friday Agrement (Porozumienie w Wielki Piątek) zostało została dostarczona do każdego domu w Irlandii Północnej. Zawierało ono pięć głównych klauzul regulujących jej ustrój:
- ustalenie konstytucyjnego ustroju Irlandii Północnej należeć miało do jej obywateli,
- jeśli obywatele zarówno Irlandii Północnej jak i Południowej opowiadają się za połączeniem obu krajów mogą osiągnąć to przez głosowanie powszechne,
- Irlandia Północna pozostanie częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii,
- obywatele Irlandii Północnej mieli uzyskać prawo do wyboru narodowości irlandzkiej, brytyjskiej lub obydwu,
- Republika Irlandii porzuci swoje roszczenia co do terytorium Irlandii Północnej a naród irlandzki zostanie zdefiniowany jako ludzie o narodowości irlandzkiej a nie jako obszar obejmujący zarówno Irlandię Południową jak i Północną.
Na podstawie Good Friday Agrement zostały utworzone nowe instytucje tworzące aparat władzy w Irlandii Północnej. Funkcję organu ustawodawczego miało spełniać Zgromadzenie Północnoirlandzkie a władzę wykonawczą sprawować miał Komitet Wykonawczy (rząd), który składałby się z przedstawicieli głównych partii politycznych reprezentowanych w Zgromadzeniu. W porozumieniu ustalono, iż stosunki między Irlandią Północną i Republiką Irlandii będą regulowane przez Ministerialną Radę Północ - Południe. Jako pewien rodzaj zabezpieczenia porozumienie zawierało klauzule, która zezwalała na funkcjonowanie Zgromadzenia Północnoirlandzkiego tylko jeśli działała ww. Rada. Na mocy porozumienia w Wielki Piątek utworzona została także Rada Brytyjsko-Irlandzka, w skład której wchodzili członkowie rządów Wielkiej Brytanii i Irlandii Południowej a także przedstawiciele parlamentu w Szkocji i zgromadzeń narodowych Walii i Irlandii Północnej.
W referendum, które miało miejsce 22 maja 1998 roku, 71 proc. uprawionych do głosowania mieszkańców Irlandii Północnej opowiedziało się za ratyfikacją Porozumienia. W Republice Irlandii za ratyfikacją zagłosowało 94 proc. uprawnionych do głosowania.
Intensywne rozmowy pomiędzy Londynem i Dublinem, które nastąpiły po podpisaniu Porozumienia, pozwoliły osiągnąć także konsensus w sprawie dwóch kluczowych punktów spornych w negocjacjach - liczbę departamentów w rządzie Irlandii Północnej oraz współpracy transgranicznej.
Mimo sukcesu jakim niewątpliwie było Good Friday Agrement, nierozwiązanych pozostało kilka kwestii spornych, które stanowiły przeszkodę w pozytywnym zakończeniu dalszych negocjacji. Jednym z nich była reforma aparatu bezpieczeństwa w Irlandii Północnej, gdzie ujawniły się różnice pomiędzy nacjonalistami i unionistami. Inny problem został podsumowany w sformułowaniu "no guns, no government". Spór powstał, ponieważ unioniści nie wyrażali zgody na oficjalne uczestnictwo we władzy partii Sinn Féin, w warunkach, gdy wciąż nie było deklaracji o rozwiązaniu IRA. IRA natomiast w swoim oświadczeniu potwierdziła jeszcze raz zawieszenie broni, odmówiła jednak samorozwiązania.
25 lipca 1998 roku odbyły się pierwsze wybory do Zgromadzenia Północnoirlandzkiego, w których UUP oraz SDLP zdobyły największą liczbę mandatów. Trzecią siłą Zgromadzenia zostało przeciwne podpisaniu porozumienia Demokratyczna Partia Unionistów (DUP - Democratic Unionist Party). Pomimo zawartego Porozumienia oraz wyborów, współpraca czołowych partii politycznych Irlandii w zakresie dzielenia władzy przebiegała nienajlepiej. Główną przyczyną sporów był problem rozbrojenia IRA oraz polityka bezpieczeństwa Irlandii Północnej.
W listopadzie 1999 roku IRA ogłosiła gotowość do rozmów z szefem komisji do spraw rozwiązania i rozbrojenia organizacji. Była to część skomplikowanego procesu, który miał doprowadzić do pełnego włączenia do władzy Unionistów z DUP. Ww. partia z zadowoleniem przyjęła takie działania.
29 listopada 1999 roku Zgromadzenie Północnoirlandzkie spotkało się, aby ogłosić nominacje dla nowych ministrów w rządzie Irlandii Północnej. Podczas gdy 2 grudnia tego roku rząd w Dublinie oficjalnie zrzekła się swoich roszczeń do Irlandii Północnej. Jednocześnie została utworzona nowa Rada Północ - Południe oraz Rada Brytyjsko - Irlandzka.
Jako następna część procesu pokojowego 6 maja 2000 roku IRA zadeklarowała, iż udostępni część swoich składów broni do inspekcji specjalnie utworzonej do tego celu komisji. Następne działania mające na celu rozbrojenie IRA uzależniła od demilitaryzacji Irlandii Północnej oraz reformy policji.
23 października 2001 roku IRA ogłosiła akt samorozwiązania, co uruchomiło ponownie dialog pomiędzy rządzącymi partiami. Nie do końca było wiadomo wówczas, czy było to prawdziwy początek końca IRA czy tylko taktyczne zagranie polityczne. Następną część swojego arsenału organizacja udostępniła inspektorom 8 kwietnia 2002 roku. Na stopniowe rozbrajanie się IRA z nieufnością patrzyły wówczas siły bezpieczeństwa, które przewidywały, że terroryści nie zaprzestali działalności zbrojnej. Od tego momentu proces pokojowy został wstrzymany.
Po miesiącach paraliżu w negocjacjach, w kwietniu 2003 roku władze Dublinie oraz Londynie zaproponowały projekt działań umożliwiających dalszy postęp. 1 maja 2003 roku premier Wielkiej Brytanii Tony Blair opóźnił zaplanowane wybory do Zgromadzenia Północnoirlandzkiego. Powodem takiego działania był brak jasności stanowiska IRA w stosunku do prowadzonych rozmów pokojowych. Blair oskarżył także IRA o odmowę całkowitego rozbrojenia i wyrzeczenia się "paramilitarnych zachowań". W odpowiedzi IRA opublikowała oświadczenie, które zostało odebrane przez rząd w Londynie jako dowód pokojowych zamiarów organizacji.
21 października 2003 roku IRA oddała komisji trzecią już partię broni ze swoich arsenałów, co jednak partia DUP uznała za niewystarczający gest.
W końcu 2 lutego 2005 roku IRA zadeklarowała, iż nie dokona całkowitego rozbrojenia. Było to wynikiem oskarżeń pod adresem organizacji wysuwanych przez rząd brytyjski. Oskarżenia dotyczyły blokowania procesu pokojowego oraz przeprowadzeni napadu na bank w Belfaście w grudniu 2004 roku, w wyniku którego zrabowano 26,5 mln funtów brytyjskich. Mimo, iż deklaracja IRA została odebrana bardziej jako protest niż jako groźba, rozmowy pokojowe zostały wstrzymane do momentu rozwiązania impasu.
26 września 2005 roku, czyli w dwa miesiące po tym jak IRA obiecała zakończyć proces rozbrojenia, szef niezależnej komisji ds. rozbrojenia organizacji generał John de Chastelain ogłosił, iż cała broń IRA znalazła się poza jej posiadaniem. Według władz Wielkiej Brytanii był to znaczący krok na drodze do uzyskania pokoju w Irlandii Północnej. Unioniści pozostawali jednak sceptyczni wobec braku fotografii, które świadczyłyby o rzeczywistym rozbrojeniu.
Terroryzm separatystyczny - kalendarium IRA
"Rząd brytyjski będzie musiał obradować w bunkrze tak długo, jak Irlandia Płn. będzie pozostawała pod brytyjskim panowaniem" - fragment oświadczenia Irish Republican Army (Irlandzka Armia Republikańska) - IRA, wydanego po zamachu na siedzibę rządu brytyjskiego w Londynie w lutym 1991 roku.
Korzenia Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA, Irish Republikan Army) i walka partyzantów irlandzkich o niepodległość mają dla niektórych osób romantyczny urok i czar. Jednak współcześnie Tymczasowa IRA jest jedną z najbardziej śmiercionośnych i najskuteczniejszych organizacji terrorystycznych na świecie, stosujących pełny zestaw przedsięwzięć w gangsterskim stylu. Jej kampania mająca na celu zmuszenie rządu brytyjskiego do wycofania wojsk z Irlandii Północnej i doprowadzenie do zjednoczenia obu części Irlandii jest długotrwała i krwawa. Od 1969 roku, kiedy to rozpoczął się okres zwany "erą kłopotów", w Irlandii Północnej zginęło ponad 3000 osób - prawie dwie trzecie liczby ofiar zamordowanych w całej historii IRA. Chociaż IRA ogłosiła zawieszenie broni w sierpniu 1994 roku, wznowiła swą kampanię zamachów bombowych już w lutym 1996 roku, w atmosferze oskarżeń wysuwanych przez obie strony o brak szczerego zamiaru prowadzenia rozmów pokojowych.
1798 r. - powstaje potajemny ruch o nazwie Stowarzyszenie Zjednoczonych Irlandczyków (Society of United Irishmen), którego celem miało być wzniecenie powstania przeciwko Brytyjczykom. Uznaje się, iż ww. ruch był pierwowzorem dla późniejszej Irlandzkiej Armii Republikańskiej.
1919 r. - w rok po wyborach powszechnych w Irlandii Północnej irlandzcy aktywiści pod wodzą Michaela Collinsa oficjalnie powołali do życia IRA.
1921 r. - podpisanie w Londynie traktatu pomiędzy władzami Irlandii Północnej, Republiki Irlandii a Wielką Brytanią, po którym nastąpił rozłam w ruchu nacjonalistycznym co doprowadziło do wojny domowej. W rezultacie wojny, dysydenci z IRA, którzy przeciwstawiali się podpisaniu traktatu, zostali rozbici a ponad 12 000 jej członków trafiło do więzienia.
Lata 1939-1945 - IRA dokonała ponad 250 ataków bombowych, w których zginęło 6 osób.
Lata 1946-1956 - kampania zamachów IRA z nowo powstałej po wojnie Republiki Irlandii na teren Irlandii Północnej (tzw. Wojna Graniczna).
1957 r. - Republika Irlandii wprowadziła zasadę internowania lub więzienia podejrzanych o działalność w IRA i kampania zamachów prowadzonych w ramach Wojny Granicznej załamała się.
1962 r. - IRA ogłosiła zawieszenia broni.
1962-1968 r. - odejście IRA od strategii przemocy i związanie się organizacji z ruchem na rzecz praw obywatelskich.
1969 r. - wznowienie zbrojnej działalności IRA w odpowiedzi na brutalne stłumienie pokojowej demonstracji w Londonderry w Irlandii Północnej. Jednocześnie organizacja rozpadła się. Tzw. Oficjalna IRA kontynuowały walkę o prawa obywatelskie a obok niej utworzona została "Rada Tymczasowej Armii" (Provisional Army Council), która wkrótce przerodziła się w bojową Tymczasową IRA (Provisional IRA) zwaną czasem "Tymczasowymi" ("Provisionals"). Do początku lat 70 "Oficjalna" IRA straciła bardzo na znaczeniu, natomiast "Tymczasowi" byli nazywani po prostu Irlandzką Armią Republikańską.
1971 r. - terroryści z IRA po raz pierwszy zaatakowali brytyjskie siły bezpieczeństwa. Również po raz pierwszy "Tymczasowi" wykorzystali broń o wielkiej sile niszczenia - samochód pułapkę.
30.01.1972 r. - tzw. "krwawa niedziela", podczas której brytyjscy spadochroniarze zaczęli strzelać do katolickiej ludności cywilnej uczestniczącej w zamieszkach w Londonderry, zabijając 13 osób.
21.07.1972 r. - tzw. "krwawy piątek" - "Tymczasowa" IRA rozpoczęła nie mającą precedensu serię zbrodni wymierzoną w ludność cywilną Irlandii Północnej. W centrum Belfastu eksplodowało 21 bomb zabijając 9 osób.
1973 r. - rozpoczęła się seria ataków IRA na Wielką Brytanię.
1975 r. - zawieszenie broni przez IRA po negocjacjach z rządem w Londynie.
1976 r. - po rozpadzie "Oficjalnej" IRA, niektórzy jej członkowie utworzyli Irlandzką Armię Wyzwolenia Narodowego (INLA, Irish Nationalist Liberation Army). INLA, która otwarcie przyjęła filozofię socjalistyczną, w ciągu następnych dwóch dziesięcioleci przeprowadziła bardzo wiele zbrodniczych akcji terrorystycznych.
1976-1981 - strajk członków IRA osadzonych w więzieniach Irlandii Północnej (tzw. "brudny protest") w wyniku którego zmarło 10 więźniów.
Sierpień 1979 r. - 18 żołnierzu armii brytyjskiej zginęło w zasadzce w Warrenpoint w hrabstwie Down, kiedy to eksplodowały dwie potężne bomby. Była to największa strata poniesiona przez Brytyjczyków w Irlandii Północnej.
20 lipca 1982 r. - wybuch bomby podłożonej przez IRA w Hyde Parku i Regent's Parku w Londynie. Zginęło 8 żołnierzy, z 41 cywilów zostało rannych.
17 grudnia 1983 r. - eksplodowała bomba podłożona przed wejściem do słynnego londyńskiego domu handlowego Harrodsa.
12 października 1984 r. - najbardziej spektakularny atak IRA, w którym prawie udało się zamordować Margaret Thatcher w hotelu Brighton.
Początek lat 80-ych - zaczęto uważać Sinn Fine za polityczne skrzydło Tymczasowej IRA, mimo powtarzających się zaprzeczeń ze strony partii.
15 listopada 1985 r. - Wielka Brytania i Irlandia Północna podpisały porozumienie w zakresie bezpieczeństwa pomiędzy obydwoma krajami.
8 listopada 1987 r. - jedenastu ludzi ginie w zamachu bombowym IRA w Dniu Pamięci (Remembrance Day) w Enniskillen, mieście w Irlandii Północnej.
22 września 1989 r. - dziesięć ofiar zamachu IRA na Królewską Szkołę Muzyki w Deal, hrabstwo Kent w Anglii. Zamach był początkiem kampanii zamachów IRA na terenie Wielkiej Brytanii, co miało poprawić coraz gorszą opinię organizacji w Irlandii Północnej.
7 lutego 1991 r. - IRA ostrzeliwuje budynek rządu brytyjskiego z moździerzy podczas obrad gabinetu.
20 marca 1993 r. - Wybuch bomby zabija dwoje dzieci w Warrington, w północnej Anglii, i staje się początkiem Inicjatywy Pokojowej (Peace Initiative).
15 grudnia 1993 r. - premierzy Wielkiej Brytanii i Republiki Irlandii, John Major i Albert Reynolds, uzgodnili zasady inicjatywy zwanej dalej deklaracją z Downing Street. Otworzyła ona drzwi do negocjacji z Tymczasową Irlandzką Armią Republikańską, w wyniku których pod koniec sierpnia 1994 r. IRA ogłosiła "całkowite zawieszenie działań wojennych.
9 lutego 1996 r. - IRA po 16 miesiącach zrywa zawieszenie broni. W centrum handlowym w Londynie wybucha 1 tonowa bomba, zabijając dwie osoby.
Na podstawie:
Encyklopedia terroryzmu, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004,
Viktor Grotowicz, Terroryzm w Europie Zachodniej - w imie narodu i lepszej sprawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Wrocław 2000.
Europejscy rolnicy mierzą się z wieloma problemami
Zatrzymanie imigracji przez Tunezję to nie tylko koszt finansowy
Słoweńcy znów wybrali zupełnie nową siłę
W Serbii zaczęła się powyborcza układanka 
