Tadeusz Wróbel: Siły ukierunkowane. Siły zbrojne Białorusi

• armia
• białoruś
• mińsk
• rosja
• _wschod24

Siły zbrojne Białorusi mają zapewnić państwu bezpieczeństwo zarówno samodzielnie, jak i w układzie sojuszniczym.

Kiedy doszło do rozpadu ZSRR, na terenie Białorusi stacjonowały setki tysięcy żołnierzy Armii Radzieckiej. Znajdowała się tam też broń atomowa. Białoruś wspólnie z Ukrainą i Kazachstanem podpisały w maju 1992 roku tak zwany protokół lizboński do traktatu o nieproliferacji broni nuklearnej, w którym zobowiązały się do zniszczenia głowic bądź ich przekazania Rosji. Problemem były też gigantyczne siły konwencjonalne, zbyt duże jak na potrzeby obronne kraju i jego możliwości ekonomiczne. Zaczął się żmudny proces redukcji liczebności wojsk i uzbrojenia. W 1997 roku Białoruś miała 83 tysiące żołnierzy. W 2001 roku pojawił się plan zmniejszenia ich liczby do 60 tysięcy. W dalszej perspektywie personel resortu obrony miał składać się z 50 tysięcy wojskowych i 15 tysięcy cywilów.

Według „The Military Balance 2009” białoruskie siły zbrojne są znacznie liczniejsze. W wojskach lądowych ma służyć 29 600 żołnierzy, w wojskach lotniczych i obrony powietrznej 18 170, a 25 170 w jednostkach podporządkowanych centralnie.

Źródła białoruskie podają, że struktura tego rodzaju sił zbrojnych jest bardziej skomplikowana. Obok wojsk lądowych oraz wojsk lotniczych i obrony powietrznej są jeszcze wojska specjalne i logistyczne. Określenie „wojska specjalne” jest nieco mylące, gdyż na Białorusi określa się tak jednostki rozpoznawcze, radioelektroniczne, saperskie, łączności, obrony przeciwchemicznej, geograficzno-topograficzne i zabezpieczenia technicznego.

Brygadowe zamieszanie

Po restrukturyzacji w 2001 roku korpusy w wojskach lądowych zastąpiono dwoma dowództwami operacyjnymi – 28 Korpus Armijny z Grodna stał się Zachodnim Dowództwem Operacyjnym, a 65 KA z Borysowa został przekształcony w Północno-Zachodnie Dowództwo Operacyjne. Większość źródeł podaje, że białoruskie
wojska lądowe mają trzy aktywne i dwie mobilizowane brygady. W niektórych publikacjach pojawia się jednak jeszcze trzecia brygada mobilizowana. Funkcjonują one jako bazy przechowywania uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Dwie z aktywnych brygad zmechanizowanych są podporządkowane Zachodniemu Dowództwu Operacyjnemu – 6 BZ stacjonuje w Grodnie, a 11 BZ w Słonimiu. Ma ono w swych strukturach jeszcze 50 Bazę Przechowywania Uzbrojenia i Sprzętu Wojskowego. Trzecia aktywna brygada, 120 BZ, znajduje się w Mińsku. Dowództwo Północno-Zachodnie ma też dwie bazy przechowywania uzbrojenia i sprzętu wojskowego – 19. i 37. W niedawnych publikacjach białoruskich pojawiły się natomiast 19 i 37 BZ. Każde z dowództw operacyjnych ma też brygadę artylerii i brygadę przeciwlotniczą, jak też pułki saperów, łączności oraz radioelektryczny.

Ponadto pod Dowództwo Północno-Zachodnie podlega jeszcze pułk artylerii rakietowej. Podobnie jednostki niższych szczebli – bataliony i kompanie, oraz centra i poligony. Specyfiką białoruskich rozwiązań organizacyjnych jest duża liczba jednostek podporządkowanych centralnie, zarówno dowództwom rodzajów sił zbrojnych, jak i sztabowi generalnemu i ministrowi. Należą do nich 5 Brygada Specjalnego Przeznaczenia, czyli Specnazu w Marina Gorka, czy dwie brygady mobilne, powstałe na bazie odziedziczonych po ZSRR jednostkach powietrznodesantowych. 38 Brygada stacjonuje w Brześciu, a 103. w Witebsku. Do tego dochodzą jednostki artylerii, radioelektroniczne, rakietowe, łączności, inżynieryjne czy transportowe.

Imponujący pod względem liczbowym jest arsenał białoruskich wojsk lądowych. Mają one prawie 1600 czołgów. Dominują wśród nich T-72. Nowocześniejszych T-80 jest zaledwie kilkadziesiąt. Białorusini mają też 2500 bojowych wozów piechoty i transporterów kołowych.

Jak podaje „The Military Balance 2009”, najpopularniejszymi pojazdami są BWP-2, których jest 1164. Równie imponująco przedstawia się park artyleryjski, w którym znajdują się armaty, haubice i armato-haubice kalibrów 122, 152 i 203 milimetry. Białoruś ma też wyrzutnie rakietowe Uragan i Smiersz. Natomiast nie istnieje lotnictwo wojsk lądowych, a śmigłowce znajdują się wyłącznie w siłach powietrznych.

Strażnicy nieba

Jak na kraj tej wielkości, Białoruś ma bardzo rozbudowany system obrony powietrznej. Centralne stanowisko dowodzenia znajduje się pod Mińskiem. Podobnie jak w wojskach lądowych, terytorium kraju podzielono na dwie części. Za każdą odpowiada dowództwo operacyjno- taktyczne – Zachodnie w Baranowiczach i Północno-Zachodnie w Maczuliszcze. Największy potencjał bojowy ma pierwsze z nich. Według większości źródeł, Zachodniemu Dowództwu Operacyjno-Taktycznemu podporządkowano cztery brygady rakietowe wojsk przeciwlotniczych – 115., 120., 147. i 302. W niektórych materiałach sprzed kilku miesięcy pojawia się jeszcze 56 Brygada ze Słucka. Drugie z dowództw ma tylko dwie takie jednostki – 15. i 29.

Podobny problem jest z pułkami rakietowymi. Można znaleźć informacje, że każde z dowództw ma ich dwa. Major Mariusz Zbytniewski w artykule poświęconym rozwojowi systemu obrony powietrznej Białorusi, który został opublikowany w lutowym numerze „Przeglądu Sił Powietrznych”, wymienia tylko dwa – 377. w Połocku i 1146. w Orszy. Jednak już na mapce pojawiła się trzecia jednostka, 127 Pułk Rakietowy w Lidzie. W materiałach białoruskich zaś zawarto informację o 825 Pułku.

Elementem systemu obrony są jednostki radiotechniczne. Najczęściej wymieniane są 8. i 67., ale w publikacjach białoruskich pojawia się jeszcze 153. Istnieje też 49 Pułk Radiotechniczny. Białoruś ma znane w Polsce zestawy rakietowe Wołchow, Newa i Wega. Najnowszym nabytkiem jest system S-300, przekazany Białorusinom przez Rosję. Oba kraje zapowiedziały stworzenie wspólnego systemu obrony powietrznej.

Białoruś liczy, że ze względu na swoje strategiczne położenie jako pierwsza spośród sojuszników Moskwy otrzyma najnowsze systemy S-400. Poza rakietami białoruskiego nieba bronią myśliwce MiG-29 i Su-27 (niekiedy wymieniane są też starsze MiG-23). Każde z dowództw ma jedną bazę lotnictwa myśliwskiego. Natomiast w siłach powietrznych są cztery bazy lotnicze – lotnictwa szturmowego, bombowo-rozpoznawczego, śmigłowców bojowych i mieszana. „The Military Balance 2009” podaje, że Białoruś ma 175 samolotów bojowych, w tym 23 egzemplarze Su-27, 41 egzemplarzy MiG-29 i 34 egzemplarze Su-24. Jednak najwięcej jest szturmowych Su-25. Do tego dochodzi ponad 200 śmigłowców.

Kierunek na Zachód

Według militarnej strategii Białorusi, siły zbrojne są podstawowym elementem systemu, który ma zapewnić państwu niepodległość. Potwierdza to strategiczny sojusz z Federacją Rosyjską.

Oba państwa chcą wspólnie działać na rzecz równowagi militarnej i stabilności geostrategicznej w regionie. Przewidywane jest użycie wojsk do działań mających uchronić suwerenność państwa, jego integralność terytorialną i nienaruszalność granic. Mają to robić wspólnie z siłami zbrojnymi Rosji.

Jednym z zadań białoruskiej armii jest też „likwidowanie nielegalnych zbrojnych grup powstałych na terytorium Republiki Białorusi”. O tym, kogo w Mińsku postrzega się jako potencjalnego przeciwnika, świadczy dyslokacja wojsk. Najsilniejsze zgrupowanie jest na kierunku zachodnim, czyli polskim, znaczne siły są też rozmieszczone na północnym zachodzie. Wschód zaś stanowi ich zaplecze.

Artykuł ukazał się w tygodniku Polska Zbrojna. Przedruk za zgodą redakcji